Ang Dengue Fever ay isang sakit na dala ng kagat ng lamok na karaniwang nakukuha sa mga tropikal o subtropikal na mga bansa. May klase ng Dengue na hindi masyadong malubha at ito ay ang Dengue Fever. Ang isang seryosong klase ay tinatawag na Dengue Hemorrhagic Fever na nagdudulot ng grabeng bleeding, biglaang pagbaba ng blood pressure o kaya ay pagkamatay.
Description at Sanhi (Causes)
Milyon ang kaso ng Dengue na naitatala taon-taon. Ito ay pinaka-karaniwan sa Southeast Asia at Western Pacific Islands. Ngunit ang sakit ngayon ay tumataas na ang bilang sa Latin America at Caribbean. Mayroong mga researchers ngayon na sumusubok lumikha ng vaccines para sa dengue. Ngunit ang pinaka-maigi pa ring prevention nito ay ang pagsira sa mga pugad ng mga lamok na nagdadala ng nito.
Ang Dengue virus ay dala ng lamok na Aedes Aegypti. Maraming klase ang Dengue Virus na kapag nakapasok sa Circulatory System ay maaaring magdulot ng mga epekto tulad ng mga flu-like na sintomas hanggang sa severe forms na umaapekto sa lapot ng dugo, madaling pagkasira ng mga ugat at madaling paglabas ng mga blood components sa blood vessels patungo sa mga tissue at hindi sa circulatory system. Itong mga epekto ng severe forms ay nagdudulot ng iba pang grabeng sintomas tulad ng pagbaba ng blood pressure hanggang hindi na kaya ng blood pressure na magcirculate ng dugo sa buong katawan. Magkakaroon ng kakulangan ng oxygenation ang ibat-ibang parte ng katawan dahil hindi na nakakabot ang dugo dito. Dahil mababa ang blood pressure, binibilisan at pinalalakas ng puso ang pagtibok nito upang makaabot ang dugo sa malalayong parte ng katawan. Subalit umaabot ang puso sa kanyang hangganan at bigla itong manghihina, hindi na gumanang mabuti, huminto sa pagtibok, at maaaring ikamatay ng pasyente. Maraming komplikasyon ang Dengue tulad ng Pneumonia, pagkasira ng kidney, paglaki ng puso, at marami pang iba. Tinutugunan ang mga ito sa pamamagitan ng pagmanage sa mga sintomas.
Sintomas or Symptoms
Ang sintomas ng Dengue ay lumalabas sa ika-apat hanggang ika-sampung araw mula nang makagat ng Aedes Aegypti na lamok na may dalang Dengue virus. Ang mga sintomas nito ay lagnat, pagsakit ng ulo, pananakit ng kasu-kasuan at kalamnan. Maaari ring magkaroon ng mga rashes, mahilo at magsuka, konting pagdurugo sa gilagid at ilong. Ito ang mga sintomas sa hindi pa masyadong malala na klase ng Dengue. Subalit kung hindi nakaya ng katawan ng magrecover mula sa minor na sintomas, maaaring lumabas ang malalalang sintomas na maaaring makamatay. Dahil ang mga blood vessels ay nagiging “leaky” dahil rin sa pagbaba ng platelet sa bloodstream, ito ay nakapagdudulot ng pagdurugo sa ilong at bibig, grabeng pagsakit ng tiyan, pagsusuka, problema sa baga, atay, kidney at puso. Nada-diagnose ang Dengue fever sa pamamagitan ng Complete Blood Count. Ang biglaang pagbaba ng platelet count ay isang objective na sintomas at kapag pinagsama ang ibang sintomas ay umaabot ang mga doctor sa konklusiyon na may dengue ang pasyente.
Lunas or cures and treatments
Walang specific na matatawag na lunas para sa dengue. Ang doctor ay maaaring magrekomenda na uminom ng maraming tubig upang maiwasan ang dehydration mula sa pagsusuka at mataas na lagnat. Binibigyan ng paracetamol ang pasyente upang maibsan ang pananakit ng katawan at pababain ang lagnat. Iniiwasan din ang mga pain reliever na maaaring mag-increase ng bleeding tulad ng aspirin, ibuprofen at mga naproxen sodium. Sa hospital, supportive care ang tinatawag kapag bawat sintoma ay binibigyan ng kaukulang lunas. Ikinakabit ang pasyente sa Intravenous fluid upang hindi madehydrate at mapunan ang electrolytes na nawala, minomonitor ang blood pressure, at kung minsan, kung maraming nawalang dugo ay nagbibigay ng blood transfusion ang doctor para sa pasyente.
Home Remedies:
Tulad ng maraming sakit, ang dengue kapag nasa bahay lang ay kailangan ng maraming tubig at pahinga. May ibang nagsasabing uminom ng ganitong gamot, herbal at kung anu-ano pa. Ngunit walang lunas ang dengue. Kung masyadong bumababa ang platelet at may nagdurugo na sa iyong katawan ay huwag nang mag-atubiling magpa-hospital, magpakuha ng blood tests, at magpamonitor ng blood pressure. Importanteng-importante na i-monitor ang blood pressure dahil mas maraming komplikasyon kapag nagsimula na itong bumaba. At ibat-iba ang hatid na sintomas ng dengue virus. May mga virus na mas mabilis ang epekto at may klase na mahihina lamang. Nakakarecover ang tao sa dengue sa pamamagitan lamang ng kanyang immune system kung kaya naman ang maagang pagdetect nito ay mabisang gamot.
Paano maiwasan ang dengue?
Para rin maiwasang makagat ng Aedes Aegyti na lamok ay huwag natin hayaang makapamugad sila sa ating tahanan. Itapon ang lahat ng stagnant waters at mga container na maaaring masidlan ng hindi dumadaloy na tubig. Ito ang mga lugar na panaka-aasam-asam ng Aedes Aegypti na lamok.