Ang impeksyon sa daluyan ng ihi o UTI ay isang impeksyon na kinakasangkutan ng bato, yuriter, pantog o urethra. Ang UTI ay napakasakit, ngunit may mga paraaang maaaring gawin para mabawasan ang sakit hanggang magamot ito ng antibiotics.
Dahilan
Ang ihi ay karaniwang baog o walang laman. Nagkakaimpeksyon lamang kung may bacteria na nasasama sa ihi at nagsimulang tumubo. Ang impeksyon ay karaniwang nagsisimula sa buka ng urethra kung saan lumalabas ang ihi sa katawan at umaakyat papasok sa daluyan ng ihi.
Ang salarin ng hindi bababa sa 90% ng hindi kumplikadong impeksyon ay isang uri ng bacteria na tinatawag na Escherichia coli o mas kilala bilang E. coli. Ang mga bacteriang ito ay karaniwang nabubuhay sa colon o bituka at sa paligid ng puwit.
Ang mga bacteriang ito ay kayang gumalaw mula sa area sa puwit hanggang sa bukana ng urethra. Ang dalawang pinakakaraniwang dahlan nito ay ang hindi tamang pagpunas at pakikipagtalik.
Kadalasan, ang proseso ng pag-ihi ay nagpapalabas ng bacteria sa urethra. Kung masyadong madami ang bacteria, hindi kayang mapipigilan ng simpleng pag-ihi ang pagdami nila.
Ang bacteria ay kayang maglakbay pataas mula urethra hanggang sa pantog kung saan sila tutubo at magdudulot ng impeksyon.
Ang impeksyon ay maaari pang kumalat habang naglalakbay ang bacteria pataas mula sa pantog gamit ang ureters.
Kapag narrating na nila ang bato, sila ay nagdudulot ng impeksyon sa bato (pyelonephritis) na maaaring maging seryosong karamdaman kapag hindi agad nagamot.
Gamot Pambahay, Paggamot, Lunas At Pagpipigil
May iilang mga pangkalahatang alituntunin at suhestiyon na makakatulong sa mga kababaihan na maiwasan ang impeksyon sa daluyan ng ihi o UTA sa pinakakadalasang sitwasyon. Ito ay madaling mahati sa mga kategoryang pangangalaga sa kalusugan, pananamit, pagkain, pamumuhay at mga gamot. Karamihan ng mga UTI ay palalang impeksyon ng bacteria na tumutubo sa vaginal walls at kinalaunan sa urethra. Mula sa urethra, ang bacteria ay maglalakbay pataas ang aapektuhan ang bladder (lower tract infection) o magpapatuloy mula sa bladder, pataas ng ureters at iimpeksyonan ang mga bato mismo (upper tract infection). Ang pinakaepektibong paraan para mapigil ito ay makakabigil sa paglalakbay ng bacteria.
Pangangalaga sa Kalusugan
Magpunas mula sa harap palikod. Laging magpunas mula sa harap palikod matapos gumamit ng banyo. Huwag subukang umabot mula sa likod dahil ang mga germs sa puwit ay kayang mapasa papunta sa kamay at tissue.
Punasan ang puwet mula harap papunta sa likod
Matapos tumae, linisin ng dahan dahan ang butas ng puwit, habang nagpupunas mula sa harap palikod. Huwag susubukang magpunas ng pangalawang beses gamit ang parehong tissue. Ang kahit anong pagpunas na nagmumula malapit sa butas ng puwit at lumalapit sa labasan ng ihi ay gumagalaw ng posibleng pathogenic bacteria palapit sa pantog. Iklian ang paliligo at iwasang magbabad ng matagal lalo na sa bath tub. Ang tubig dito ay madaling ma kontamina ng mga bacteria galing din mismo sa katawan ng tao. ang pag-upo ng matagal sa bathtub ay nagbibigay oras para marating ng bacteria ang bukana ng pantog. Maghugas ng maayos mula harap palikod kapag naliligo. Magbanlaw ng mabuti at tandaang magpunas ng maaayos mula harap palikod. Ang mga douche ay walang napatunayang benepisyo sa pagpigil ng impeksyon sa pantog.
Gumamit ng tampon kapag nireregla.
Ang mga tampon ay inererekomenda kapag dinadatnan ang babae kumpara sa sanitary napkin o pad dahil pinapanatili nitong tuyo ang bukana ng puki at nililimitahan ang pagtubo ng bacteria kumpara sa sanitary pad.
‘Wag magpigil ng ihi
Ang pinakamabisa ay ang pag-iwas sa hindi pag-ihi ng matagal. Subukang umihi ng hindi bababa sa isang beses kada 4 na oras tuwing araw kapag gising, kahit na hindi ka pa naiihi. Kapag nararampaman mo na kailangan mo nang umihi, huwag itong pigilan hanggang sa mas maginhawang oras o panahon.
Kasuotan
Huwag magsuot ng masikip na salawal na gawa sa hindi nakakahingang material. Dahil sa materyal ng mga telang ito, nabubuo ang pawis. Ito ay nagdudulot ng paglambot ng balat at pagtubo ng bacteria malapit sa bukana ng ari. Salawal na gawa sa bulak para sa pang araw-araw na gamit ang inirerekomenda.
Pagkain
Uminom ng maraming tubig. Magsimula sa isang ekstrang baso ng tubig bawat kainan. Kapag mas madilim pa ang ihi kesa sa malabnaw na dilaw, ibig sabihin ay hindi sapat ang tubig na iniinom, at damihan pa ito.
Ang cranberry juice at cranberry pills ay hindi pa napapatunayang nakakabenepisyo sa pagbawas ng impeksyon sa daluyan ng ihi. Ngunit nakikitang epektibo ito sa mga nakakabatang kababaihan.
Gawain
Kapag ikaw ay may ginagawang pisikal na gawin at ehersisyo, siguraduhing umihi ng madalas at uminom ng maraming tubig.
Mag-ingat kapag nakikipagtalik. Ang mga gawain tulad nito ay nakakadagdag sa panganib dahil ito ay maaaring maghatid ng bacteria sa ari. Ang pantog ay kailangang basyuhin matapos makipagtalik; uminom ng dalawang baso ng tubig. Ang ilang mga pasyente ay pinapayuhan ng kanilang doktor na gumamitng urinary antiseptic o antibiotic matapos makipagtalik. Siguraduhing inumin o gamitin ang gamot base sa rekomendasyon ng doktor.
Karagdagang paraan
Kapag nabuo ang impeksyon sa kabila ng mga ginawang mo, kumunsulta sa doktor. Ang ihi ay kailangang ibigay para suriin. Humingi ng agarang tulong para sa sobra sobrang tulo mula sa vagina o iba pang senyales ng impeksyon sa ari.
Gamutan at mga Gamot
Ang mga antibiotics ay kadalasang pangunahing gamot para sa impeksyon sa daluyan ng ihi. Kung anong klaseng gamot ang irereseta at kung gaano katagal ay depende sa kondisyon ng iyong kalusugan at sa uri ng bacteria na nakita sa iyong ihi
Simpleng impeksyon
Ang karaniwang ireresetang gamot sa simpleng UTI ay mga:
· Trimethoprim/sulfamethoxazole
· Fosfomycin
· Nitrofurantoin
· Ciprofloxacin
· Levofloxacin
· Cephalexin
· Ceftriaxone
· Azithromycin
· Doxycycline
Kadalasan, ang mga sintomas ay nawawala matapos ang ilang araw na gamutan. Ngunit baka kailanganing ipagpatuloy ay antibiotics ng isang linggo o higit pa. Siguraduhing inumin ang antibiotics base sa reseta.
Para sa hindi komplikadong UTI na nangyayari kahit na malusog ka naman, irerekomenda ng iyong doktor ang mabilisang gamutan, tulad ng pag-inom ng gamot ng isa hanggang tatlong araw. Ngunit kung ang madaliang gamutang ito ay sapat para magamot ang iyong impeksyon ay depende sa sintomas at kasaysayang medikal mo.
Ang iyong doktor ay maaari ring magreseta ng gamot sa pananakit (analgesic) na nagpapamanhid ng iyong bladder at urethra para mabawasan ang sakit kapag umiihi, ngunit ang sakit naman ay kadalasang nawawala kapag uminom ka na ng antibiotic. Isang kadalasang side effect ng analgesic sa daluyan ng ihi ay hindi tamang kulay – kahel o pula.
Kadalasang impeksyon
Kapag may kadalasang UTI ka, ang iyong doktor ay magmumungkahi ng ibang gamutan tulad ng:
· Mababang dosage ng antibiotics, panguna para sa anim na buwan ngunit tumatagal paminsan-minsan
· Gamot at pag diagnose sa sarili, kapag may kontak ka sa iyong doktor
· Isang dose ng antibiotic matapos makipagtalik kapag ang iyong impeksyon ay dahil sa pakikipagtalik
· Vaginal estrogen therapy kapag ikaw ay postmenopausal
Malalang impeksyon
Kapag malala na ang iyong UTI, kailangan mo na ng gamot gamit ang intravenous antibiotic sa isang ospital.
(Last reviewed 31 December 2018)
List of References:
U.S. Department of Health and Human Services. (n.d.). Urinary tract infection. Retrieved from https://www.hhs.gov/opa/reproductive-health/fact-sheets/urinary-tract-infections/index.html
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. (2017, March). Bladder infection diagnosis. Retrieved from https://www.niddk.nih.gov/health-information/urologic-diseases/bladder-infection-uti-in-adults/diagnosis
