Ano nga ba ang Pigsa?
Isang masakit na bukol na mayroong nana, na nabubuo sa ilalim ng balat ang pigsa. Ito ay isang impeksiyon sa balat na nagsisimula sa mga hair glands na pinapasukan ng mga bakterya. Sa umpisa, namumula muna ang bahagi ng balat na may impeksiyon pagkatapos ay tutubuan ng bukol. Matapos ang apat o pitong araw, magkukulay puti ang pigsa dahil sa napupuno ito ng nana. Sa pag-ipon ng nana, tuluyan ang paglaki at pagsakit nito hanggang sa pumutok at matanggal ang nana. Kadalasang nagagamot ang pigsa ng walang reseta ng doktor, pero hindi dapat ito tirisin o paputukin dahil maaaring kumalat ang impeksiyon sa ganoong paraan.
Makirot na Pigsa
Makirot at namamagang bukol sa balat ang pigsa, kaya nakakapagpahirap ito sa mga tinutubuan nito. Ano pinagkaiba nito sa alipunga? Ang alipunga naman ay bukol na kulay pula o ube na lumilitaw sa balat kapag nainitan ang katawan pagkatapos malamigan. Pwede ring magkaroon nito sa mga daliri, kamay, tuhod, paa, tainga, pingol o sa loob ng tenga at sa ilong. At pwede din itong lumitaw sa bukung-bukong, binti, o hita ng mga nangangabayo. May ilang tao na madaling kapitan ng alipunga pero merong mga tao naman na hindi nagkaroon nito kahit minsan sa buhay nila.
Sanhi ng pigsa ang bakterya mula sa mga buhok sa balat at pwedeng tumubo kahit saang parte ng balat at kahit kanino. Kapag ang magkakalapit na hair follicle ay may impeksiyon, mamaga ito at magiging pigsa. Sa simula, kulay pula ang pigsa hanggang sa magkaroon na ito ng nana. Kikirot ito ng kikirot habang padami ng padami ang nana.
Ano mga Sintomas o Senyales ng Pigsa?
Maaaring magkaroon ng pigsa sa kahit na anong parte ng katawan ngunit mas karaniwang nagkakapigsa sa mukha, leeg, kili-kili, balikat, hita at sa mga pisngi ng puwet. Ito ay mga parte ng katawan na tinutubuan ng buhok, pinapawisan o kaya nakiskiskis. Kadalasang sinyales at sintomas ng pigsa ang mga sumusunod:
· Matigas, masakit at mapulang bukol na kalahati ng isang pulgada sa liit lamang
· Mapula at namamagang balat sa paligid ng bukol
· Lumalaki at lumalambot na bukol matapos ang ilang araw dahil sa pagkakaroon ng nana (Kung minsan umaabot ang laki nito kasinlaki ng kamao)
· Pagkakaroon ng madilaw o maputing dulo ng bukol na sa kalaunan ay puputok at lalabas ang nana
Ang boil, o tinatawag din na furuncle sa Ingles, ay isang klaseng impeksiyon ng balat na nagmumula sa lukab ng buhok. Sa umpisa, mamumula ang balat kung saan mayroong impeksiyon, at magkakaroon ng bukol. Maninigas ang bukol at kikirot hanggang sa lumaki ito ng mga kalahating pulgada. Pagkalipas ng ilang araw, lalambot at lalaki pa ang pigsa at makakaramdam ng hapdi at kirot. Pagkaraan ng apat hanggang pitong araw, mamumuti ang bukol pagka naipon na ang nana sa ilalim ng balat. Kadalasan na nakikita ang pigsa sa may mukha, leeg, kili-kili, balikat, at puwet. Kapag isang grupo na magkakalapit na pigsa ang namuo, mas malalang klaseng impeksiyon ito na tinatawag sa Ingles na carbuncle.
Ano Dahilan o Sanhi ng Pigsa?
Karamihan sa mga pigsa ay dulot ng mga mikrobyo o ang mga staphylococcal bacteria. Normal na nakikita ang bakterya na ito sa balat at sa loob ng ilong. Kung minsan, nagiging pigsa yung bahagi ng balat na nasugat o nakagat ng insekto. Nagbibigay daan ito sa bakterya papasok ng balat o kaya maaaring dumaan ang kagaw mula sa buhok papunta sa follicle. Mas mataas ang panganib na magkaroon ng pigsa ang mga sumusunod:
· Pagkakaroon ng diabetes
· Problema sa immune system
· Mababang nutrisyon
· Mababang kalinisan ng katawan
· Pagka-expose sa mga kemikal na nagdudulot ng iritasyon sa balat
Ang dumi na Staphylococcus aureus ang sanhi ng pagkakaroon ng pigsa, na hinahawaan ang mga lukab sa ilalim ng buhok. Maraming maaaring dahilan kung bakit madaling tablan ng pigsa ang isang tao katulad ng pagbabago sa hormones ng isang nagdadalaga o nagbibinata tuwing puberty, kung kailan mamantika ang balat at madaling kapitan ng bacteria. Nakakahawa rin ang pigsa, kaya maaaring magkaroon ng pigsa kapag dumikit ka sa taong mayroon pigsa sa katawan. Madalas din magkaroon ng pigsa ang mga taong pawisin at naglalaro ng sports, lalo na ang mga larong dumidikit sa ibang tao o nakikiskis ang balat, katulad ng wrestling, soccer at basketball. Pwera dito, maselan rin sa pigsa ang mga nakatira sa lugar kung saan masikip at punung-puno ng tao at hindi malinis ang kapaligiran. Panghuli, ang pagkakaroon ng ibang sakit sa balat tulad ng eczema, scabies at pagkamatabain o obesity ay nakakapagdulot din ng pigsa.
Ano Pinaka mabisang GAMOT o LUNAS sa Pigsa?
Ayon sa mga doktor, pwedeng gamutin sa bahay ang maliit na pigsa. Hindi ito dapat kutkutin o paputukin para lumabas ang tubig sa loob, maliban nalang kung doktor ang gagawa nito. Kung walang-ingat na puputukin ito, baka kumalat ang impeksiyon. Sa halip na putukin, idampi ang maligamgam at basang tuwalya sa pigsa ng 10 minuto, ilang beses sa isang araw. Gumamit ng maraming tuwalya o maliit na bimpo kapag ginagawa ito para tuloy-tuloy na matakpan ng singaw ang pigsa.
Nadadag-dagan ang daloy ng dugo sa lugar kung saan may pigsa dahil sa init mula sa ibabaw nito. Nakakatulong ang white blood cell ng dugo at antibodies na lumalaban sa bacteria. Kapag nababad ang pigsa sa maligamgam na singaw, mawawala ang sakit kasi sisingaw ang pigsa at lalabas ang mga nana. Kapag natuyo na ang tubig sa loob ng pigsa, kusa na itong gagalaw. Kailangan palaging hinuhugasan ang pigsa kapag sumingaw na ito at takpan ng pantakip na hindi papasukin ng mikrobyo.
Paano maiwasan magkaroon ng pigsa? Pag-iwas na Mailipat ang Bacteria
Mahalagang maiwasang mailipat ang bakterya ng pigsa sa ibang parte ng katawan o sa ibang tao. Kailangang mahugasan ng mabuti ang kamay matapos linisin ang pigsa, dahil maaaring makalason sa pagkain o magdulot ng iba pang sakit sa balat ang Staphylococcus aureus. Hindi rin dapat ipagamit sa iba ang tuwalya na ginamit sa paglilinis ng pigsa at dapat na linisin ito gamit ang mainit na tubig bago gamitin ulit. Ang mga damit o tuwalya na ginamit mismo sa pigsa ay dapat hugasan ng mainit na tubig. Kailangang itapon ang mga damit ng maingat. Kung hindi pa din napigilan ang pagkalat ng impeksiyon sa kabila ng pag-iingat, kailangan ng humingi ng tulong sa doktor.
Pag-hingi ng Tulong sa Doktor
May mga pigsa na kailangang ipatingin at gamutin. Kailangan mong humingi ng tulong sa doktor kapag napakalaki ng pigsa o kapag hindi ito nawala sa loob ng dalawang linggo. Dapat kang magpatingin kapag masyadong marami ang pigsa o kapag ang pigsa ay nasa mukha o gulugod. Kapag may ilang sintomas gaya ng lagnat, panginginig, pagkahapo, pamumula sa paligid ng pigsa, namamagang kulani o lymph node o pag hindi na maayos ang pakiramdam mo, dapat kang magmadaling mag-patingin sa doktor.
Gaya ng alipunga, ang pigsa ay nakakayamot pero hindi naman ganoon ka seryoso. May mga panahong pwedeng maging seryoso ang ganitong kondisyon sa balat kaya mahalagang palagi itong gamutin at ingatan.
Anong pwedeng gawin para pumutok ang pigsa?
Ang ckarbunkol ay mas malaki pero kagaya din naman ng karaniwang pigsa. Kailangan din nito na ng tulong-medikal. Gagaling ang pigsa sa loob ng 7-20 araw. Kadalasan, hindi gagaling ito kung hindi it sisingaw at patutuyuin nainaabot ng lima hanggang 7 araw. Ang isang simpleng pigsa ay puwedeng gamutin sa bahay at hindi naman kailangang dalhin pa sa doktor. Ang basta pagbutas sa pigsa sa inyong tahanan ay hindi ipinapayo ng mga eksperto dahil pwedeng magresulta sa impeksiyon ang pwersahang pagpapalabas ng nana. Kung bubutasin o kusang pumutok ito, siguraduhing nalinis ang paligid at nahugasang mabuti ang kamay mo na ipinanghawak sa apektadong parte.
Pwede bang lagyan ng toothpaste ang pigsa?
Tanong ng isang pasyente: Natuklasan ko na may pigsa pala ko sa may parting singit kagabi. Sinubukan ng boyfriend ko na putukin ito pero mas lalo lang sumakit. Noong buong araw na iyon, sinubukan kong dampian ng mainit na tuwalya ng pauli-ulit at baka sakaling humapa na pero walang nagyari. May mga nagsasabi na pwede ko itong lagyan ng toothpaste para matuyo, kasi ganoon yung ginagawa nila kapag may pinapatuyo silang tigyawat. Magagamot kaya yung pigsa ko? Baka may alam kayo na paraan para mapaliit yung pigsa ko o kaya mawala na ng tuluyan. Tumubo kasi yung pigsa sa pinaka-nakakairitang parte at kasing laki na ng barya. Tulong naman!
Sagot: Makakatulong din naman siguro kasi ang toothpaste ay may kakayahan na magpatuyo. Siguro depende iyan kung nakasingaw na yung pigsa. Dahil sa Staph aureus kaya nagkakaroon ng pigsa kaya kung hindi iyan gagaling agad, kailangan ng antibiotic.
Eh yung pigsa sa gitna ng loob ng hita at singit?
Tanong ng pasyente: Nagkaron ako ng napakasakit at namamagang pigsa sa loob ng mahigit 4 na linggo. Hawakan lang eh sobrang sakit na. Pumunta ako sa doktor na nagsabing pigsa daw iyon. Binigyan niya ako ng Flucloxacillin na dapat inumin sa loob ng 7 araw.
Lumiit yung pigsa ko at nawala ang pamamaga ng mahigit 95%, pero hindi nito napawala yung pigsa ng tuluyan.
Ngayon, wala na akong kahit anong pamamaga sa balat pero nararamdaman ko na sa loob ng balat ko ay may bukol pa din na kasing laki ng gisantes. Hindi siya lumalaki o lumiliit at hindi din naman siya nagdudulot ng sakit. Wala na siya sa labas ng balat at hindi din naman natuyo kahit noon.
Mawawala nalang ba ito ng kusa o tutubo ulit at puputok? Mag-aapat na linggo na kasi sa Myerkules at pakiramdam ko malalim pa din, kahit na wala ng sakit magmula noong uminom ako ng antibiotic.
O kailangan kong putukin? Noong huli kong tinignan, mukang wala namng epekto yung pag tusok ko.
---------
Sagot: Okay ka na. Ang nararamdaman mo nalang ay yung natitirang peklat ng pigsa mo. Kapag gumaling na ito gamit ang antibiotic, may mabubuong patay na laman (iyon naman talaga ang pigsa) sa selula ng nana at patay na bacteria. Paliit ito ng paliit sa loob ng maraming buwan o pwede din namang hindi na maalis. Wala kang dapat gawin dito. Hindi ito lalaki, hindi kailangang putukin, at hindi ka na talaga magkakaroon ng pigsa sa mismong parte na iyon. Wag mo nalang pansinin.
Nagkaroon ako ng pigsa sa may ari. Paano ko gagamutin iyon?
Sa una, masakit yon at namamaga hangang sa lumabas ang pinakabukol nito. Habang natutuyo, sobra itong kumirot at nangati. Tapos, naging dalawang pigsa na sila.
Ano Mainam na Solusyon o Gamot sa Pigsa?
Kadalasang nagagamot ang pigsa mula sa mga simpleng home remedies. Para sa mga malalaki o mas malalang pigsa, makakagamot ang mga sumusunod:
· Hihiwain pagkatapos papaagusan ang nana. Nagagawa ng doktor ang pag-drain o pagtanggal ng nana mula sa pigsa sa pamamagitan ng maliit na hiwa sa tuktok nito. Ang mga malalim na impeksiyon na hindi kayang i-drain ay binabalutan ng sterile na gauze at binababad para makatulong sa pag-drain.
· Antibiotic. Kung minsan, nagrereseta ang mga doktor ng mga antibiotic para gamutin ang mga malala at pabalik-balik na impeksiyon.
Madaling gamutin ng sarili sa bahay ang mga Pigsa kapag ito ay walang ibang komplikasyon. Isang panlunas ang paggamit ng warm compress upang mabawasan ang impeksiyon. Maaari ring subukan ang pagbabad ng isang pirasong tinapay sa mainit na gatas at ipahid ito sa pigsa ng dalawang beses isang araw, hanggang ito ay gumaling. Maaari rin gumamit ng tea trea oil, na mayroong antibacterial, antifungal at antiseptip na katangian. Ang sunud-sunod na paggamit ng tea trea oil ay nakakapag pabilis ng paggaling ng pigsa at maaaring magbigay ng ginhawa sa kirot na nararamdaman sa pigsa. Nabibili ang tea trea oil sa mga beauty stores o body shops.
(Last reviewed 25 March 2019)
References:
MedlinePlus. (n.d.). Boils. Retrieved from https://medlineplus.gov/ency/article/001474.htm
Mayo Clinic. (2018, March 6). Boils and carbuncles. Retrieved from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/boils-and-carbuncles/symptoms-causes/syc-20353770
Next: Ano pinakamabisang halamang gamot o home remedy panlaban sa Pigsa?
Related Posts:
Bukol sa bayag: Lump on testicles
Kumikirot pigsa sa puwet: Carbuncle Boils remedy
Makakasama ba sa baby ang pigsa? Boils on pregnant women