Ang tagyawat o tagihawat (English: Pimple o acne) ay karaniwang sakit sa balat at madaling gamutin.
Maaaring kailanganin ang paggamot sa loob ng ilang mga buwan upang maging malinaw ang mga peklat na iniiwan nito. Sa sandaling mawala ang mga peklat, maaaring kailanganin mo ng paggamot sa loob ng ilang taon upang mapanatiling mawala ang mga peklat. Read more: Totoo bang nakakatigyawat ang pagpupuyat?
Acne is a common skin condition that mostly affects persons in their teenage years. Signs and symptoms vary depending on the severity of the condition. These include whiteheads (closed plugged pores), blackheads (open plugged pores — the oil turns brown when it is exposed to air), small red, tender bumps (papules), pimples (pustules) or papules with pus at their tips, large, solid, painful lumps beneath the surface of the skin (nodules) and painful, pus-filled lumps beneath the surface of the skin (cystic lesions).
Ano ang tigyawat tagihawat at sino ang makakakuha nito?
Ang acne o tigyawat ay ang pinakakaraniwang sanhi ng mga spot. Karamihan sa mga tao na may acne ay may edad na nasa pagitan ng 12 at 25, ngunit may mga apektado na mas matanda o mas bata pa. Mas higit na apektado ang mga lalaki kaysa sa mga babae.
Ang acne ay karaniwang nag-aapekto sa mukha ngunit maaari ring itong mapunta sa likod, leeg, at dibdib. Karaniwan sa mga kaso ay hindi naman malubha.
Ang acne ay nagmumula sa mga skin pores na nagbara dahil sa sebo na galing sa mga maliliit na sebaceous glands. Sa mga teenagers, lumalakas ang produksyon ng sebo galing sa mga glands na ito kaya sila ang madalas magka-tagihawat. Ang ilang mga sebum ay maaaring mangolekta sa ilalim ng mga pores. Maaari mong makita ito bilang mga maliliit na spots na tinatawag na pimples o papules. Ang nakakulong na sebum ay perpekto para sa pagtubo ng ibacterium (mikrobyo) na tinatawag na P. acnes upang manirahan at magparami.
Ang mga peklat na dulot ng tagihawat ay madaling mawala, subalit sa ibang mga kaso, ang mga parte na may pamamaga ay umiitim ng ilang buwan pagkatapos maghilom ang mga sugat nito. Ito ang nagdudulot ng problema sa karamihan ng mga tao dahil nakakahiya ang mga peklat na ito, lalo na kung ang mga ito ay matatagpuan sa mukha.
Kung ikaw ay may tagyawat, ito ang tamang pag-aalaga ng balat. Huwag maghugas nang higit pa kaysa sa normal. Dalawang beses sa isang araw ay normal na para sa karamihan. Gumamit ng banayad na sabon at maligamgam na tubig.
Huwag magkuskos o scrub ng sobra sa balat na may acne. Howag gumamit ng mga abrasive soaps, cleansing granules, astringents, or exfoliating agents. Pwede kang gumamit ng malambot na washcloth o mga daliri lamang.
Ang mga antiseptic washes ay makakatulong. Hindi mo maaaring linisin ang mga blackheads. Ang itim na dulo ng blackhead ay melanin talaga (skin pigment) at hindi maaaring alisin sa pamamagitan ng paglilinis o pagkayod.
Pwede kang gumamit ng mga fragrance-free, water-based moisturising creams. Huwag gumamit ng mga ointments or oil-rich creams, dahil ito ay maaring magpabara ng mga skin pores.
Acne is multi-factorial. Hence, several things present in the environment can contribute to it. One of these is too much intake of various medicines such as steroid-containing drugs, either taken orally or applied topically. Aside from this, oral contraceptive can also be one of the causes of acne.
On the other hand, zit-causing ingredients found in your cosmetics can also cause acne called Acne Cosmetica and is commonly found on the face, neck, hairline, and scalp. Going to bed with ointments or oils in your hair can get on the pillow case and then rub on your face. Thus, causing acne. Lastly, makeup brushes that are not regularly cleaned and with accumulated leftover make-up can cause build up of yeast and bacteria which can lead to a type of acne called folliculitis.
Though it may be less common, using cell phones that harbor bacteria can also cause acne on the chin and around the mouth. Same thing goes when you touch your face because your hands also gather too much bacteria throughout the day.
Ano Natural Na Paggamot o pinakamabisang lunas laban sa Tighiyawat o Acne?
Ang ilang mga natural na acne treatments ay maaaring maging kapaki-pakinabang sa pagbabawas ng pamamaga at pagbabawas ng tigyawat o acne breakouts.
Maari kang gumamit ng tea tree oil para gawing pamahid. Dito sa Pilipinas maraming mga facial scrub at facial mask na may tea tree oil, tulad ng binibenta sa The Body Shop. Kasing bisa ng tea tree oil ang benzoyl peroxide sa paggamot ng acne, ngunit mas mabagal gumana ang tea tree oil kesa sa gamot na ito. Huwag gamitin ang tea tree oil kung ikaw ay may acne rosacea dahil baka lumala pa ang kundisyon mo.
Maari ka ring gumamit ng mga produktong may mga alpha hydroxy acids bilang pamahid sa balat. Ito ay mga natural na asido na matatagpuan sa mga citrus fruits, tulad ng calamansi at orange. Nakakatulong ito sa pag-alis ng mga dead skin cells at ng pagbara ng mga skin pores. Maari ring mapabuti ng alpha hydroxy acids ang hitsura ng mga peklat ng tagihawat. Ngunit ang ito ay maaring magpapula at magpapairita ng balat sa mga taong sensitibo.
Ang azelaic acid ay natural na asido na matatagpuan sa mga whole-grain cereals at barley. Mabibili ang mga whole grain cereals tulad ng Nestle Clusters and Nestle Fitness breakfast cereals. Marami namang nabibiling barley supplements (tulad ng Green Barley at Sante Barley) online at sa mga health food stores sa mga malls.
Pwede ka ring uminom ng mga supplements. Ang mga zinc supplements ay nagbabawas ng pamamaga at nagpapagaling ng tagihawat. May mga multivitamins na may kasamang zinc sa mga drugstores tulad ng Ad-C plus, Calvit at Centrum. Ang mga pagkain na mayaman sa zinc ay ang mga sumusunod: milk, yeast, peanuts, potato, whole wheat bread, cheese, beans, yogurt, brown rice, wholegrain cereals etc
Pwede ka ring uminom ng Brewer's yeast supplement, pati na ang sangkap nito na tinatawag na CBS 5926 na nagpapawala ng acne. Dito sa Pilipinas, mabibili ang Brewer’s yeast supplement sa mga botika (tulad ng Rhea Brewer’s yeast).
Kung isinasaalang-alang mo ang natural na paggamot sa acne, kumonsulta muna sa iyong doktor. Maaari siyang tumulong sa iyo upang matimbang mo ang mga kalamangan at kahinaan ng mga paraan ng natural na paggamot.
Acne is managed by several ways. One of these is using dried orange peel due to acidic property and high content of Vitamin C. Dried orange peel should be grounded and mixed with water to make a paste. The paste should be applied on the affected area and left for 10 - 15 minutes before rinsing with warm water.
Aside from this, aloe vera gel can also help treat acne with its soothing and anti-inflammatory properties. Pure aloe vera gel which can be extracted from the plant's leaf or aloe vera gel that is commercially available should be applied twice daily to get the best results.
Sunod: Paano maiwasan ang Tagyawat? Mabisang pangontra sa tigyawat
