Lahat tayo ay minsan may mga iniindang sakit sa tiyan ngunit ang ilang mga sintomas na ating nararamdaman ay maaaring maging senyales ng isang malubhang sakit. Kung nakakaranas ka ng alinman sa mga pagsakit na ito, kumunsulta agad sa doktor upang manumbalik sa dating ayos ang iyong digestive tract.
Bakit humihilab ang aking tiyan? Narito ang mga sumusunod na mga posibleng dahilan ng pananakit ng ating tiyan:
· Gallstones
Ang mga gallstones ay mga batong bumubuo sa gallbladder, isang napakaliit na tungkos na nakabitin sa ilalim ng atay. Ang mga bato na ito ay nagiging sanhi ng pamamaga at maaaring harangan ang maliit na tubo sa bituka, na magreresulta ng pagsakit ng tiyan at pananakit ng kanang bahagi sa itaas na tiyan, lalo na pagkatapos kumain ng mga matataba.
· Pancreatitis
Ang pamamaga ng pancreas ay maaaring maging sanhi ng paghapdi ng itaas o gitnang tiyan. Mararamdaman din ang pagsakit sa kanang bahagi ng likod. Ang sobrang pag-inom ng alcohol ay isa ring dahilan ng pagkakaroon ng sakit na ito. Kailangang ipasuri kaagad sa doctor kapag may nararamdamang sintomas na kagaya nito.
· Gerd
Ang Gastroesophageal reflux disease, o GERD, ay ang pananakit sa itaas na bahagi ng tiyan at sa may bandang baba ng dibdib, o mas kilala sa tawag na heartburn. Ang balbula na naghihiwalay sa tiyan mula sa esophagus ay nagiging mahina, dahilan ng pagsuka ng pagkain at acid mula sa tiyan. Ang sobrang pagkain ng mga matataba ay maaaring makapagpalala nito.
· Lactose Intolerance
Ito ay ang kawalan ng kakayahan tunawin ang isang uri ng natural na asukal na tinatawag na lactose. Ang lactose ay karaniwang matatagpuan sa mga produkto ng pagawaan ng gatas, tulad ng gatas at yogurt. Ang isang tao ay nagiging lactose intolerant kapag ang kanyang maliit na bituka ay humihinto sa paggawa ng sapat na enzyme lactase upang tunawin ang lactose. Kasama sa mga sintomas ang bloating, pagtatae, burping, hindi pagkatunaw ng pagkain na nababatay na rin sa antas ng sensitivity ng iyong sikmura.
· Medication Side Effects
Walang gamot na walang mga side effect at kung minsan ay nagdudulot ng sakit ng tiyan. Ang isang gamot mismo ay maaaring maging mapang-uyam o nagpapabagal sa pagtanggal ng dumi sa tiyan, na nagiging sanhi ng sakit. Halimbawa, ang mga gamot na tinatawag na NSAIDs (nonsteroidal anti-inflammatory drugs) tulad ng ibuprofen at aspirin ay may ganitong katangian at maaaring maging sanhi ng pamamaga sa lining ng tiyan at maaaring humantong sa mga ulser.
· Endometriosis
Ang Endometriosis ay nakakaapekto lamang sa mga kababaihan. Ito ay isang kondisyon na nangyayari kapag ang mga selula mula sa lining ng matris ay pumupuga at nagsisimulang lumaki sa ibang mga bahagi ng katawan, kadalasan sa isang lugar sa pelvis. Maaaring magresulta ito ng di regular na pagregla. Mahirap i-diagnose ang endometriosis. Madalas ay nangangailangan ng isang referral sa isang ginekologo at isang pelvic ultrasound.
· Thyroid Problems
Kahit na ang thyroid gland ay matatagpuan sa leeg, maaari itong maging sanhi ng mga problema sa mababang bahagi sa katawan. Ang teroydeo ay nag-oorganisa ng ilang mga function sa katawan at ang digestive tract ay isa sa mga sistemang naaapektuhan nito. Kapag ang thyroid ay gumagawa ng napakaraming hormone (hyperthyroidism), pinapabilis nito ang digestive tract, na nagreresulta sa diarrhea at cramps sa tiyan. Sa kabilang banda, ang isang di-aktibong teroydeo (hypothyroidism) ay nagpapabagal sa pagtunaw ng tract, na maaaring magdulot ng sakit mula sa paninigas ng dumi at gas.
· Parasites
Ang mga parasite ay maaaring ilakip ang kanilang mga sarili sa iyong tiyan o tumira sa maliit na bituka o colon, na humahantong sa pagsakit ng tiyan, pagtatae, pagduduwal o pagsusuka, gas o bloating, pagkapagod, panlalambot at hindi maipaliwanag na pagbaba ng timbang.
· Appendicitis
Ang appendicitis ay mas karaniwan sa mga bata at mga kabataan (bagaman maaari itong mangyari sa mga matatanda) at karaniwang nagsisimula sa sakit sa mid-abdomen, at sa ibabang kanang bahagi ng tiyan.
· Ulcers
Ang peptic ulcer disease, o ulcers sa tiyan at duodenum (ang unang bahagi ng maliit na bituka), ay isang pangkaraniwang pinagmumulan ng sakit sa tiyan. Ang sakit ay karaniwang nakakaapekto sa gitnang-itaas na bahagi ng tiyan at kung minsan ay nangyayari pagkatapos ng pagkain.
· Food Poisoning
Ang pagkalason ng pagkain mula sa mga virus o bakterya ay maaaring maging sanhi ng sakit ng tiyan, kasama ang pagtatae at pagsusuka. Sa mga bihirang kaso, ang pagkalason sa pagkain ay maaaring maging seryoso o nakamamatay. Sa pangkalahatan, ang mga sintomas mula sa pagkalason sa pagkain ay kadalasang tumatagal ng halos 1-2 araw.
· Inflammatory Bowel Disease
Ang nagpapaalab na sakit sa bituka (IBD) ay isang pamamaga sa loob ng maliit o malaking bituka. Ang pamamaga mula sa IBD ay maaaring maging sanhi ng pagkakapilat at pagbara, na maaaring humantong sa sakit ng tiyan kasama ang diarrhea at pagdudugo ng puwet. Kailangan ng IBD na masubaybayan nang maayos dahil maaari itong humantong sa mas malubhang mga problema, tulad ng kanser, o pagkamatay.
· Constipation
Ang paninigas ng dumi ay nagiging sanhi ng sakit ng tiyan dahil ang hinarang ng fecal ay umaabot sa colon sa isang paraan na hindi dapat na maunat na nagpapahirap sa pagdumi. Upang maibsan ito, uminom ng mas maraming tubig o kumain ng gatas ng magnesia.
· Cancer
Hindi pangkaraniwan, ngunit ang kanser sa alinman sa mga organo na matatagpuan sa tiyan-ang atay, pancreas, tiyan, gallbladder, o ovary-ay maaaring maging sanhi ng sakit ng tiyan. Kung ang isang tao ay dumudumi ng isang beses sa isang araw at ito ay nagbago sa nakaraang ilang linggo sa isa sa bawat 3-4 araw, nararapat na kumunsulta agad sa doctor. Ang iba pang mga karaniwang sintomas nito ay ang pagkawala ng gana, pagbaba ng timbang, pagsusuka, pagnunuot ng tiyan, at pagbabago sa mga gawi ng bituka.
Ang mga bagay na ito ay hindi dapat kailanman ipagsawalang-bahala. Mahalaga ang pagiging responsible sa pangangatawan upang maiwasan ang pagsakit at pagkirot ng tiyan at ibang sakit. Laging tandaan, ang kalusugan ay kayamanan.
References:
WebMD. (2018 November 13). Gastritis symptoms and causes. Retrieved from: https://www.webmd.com/digestive-disorders/digestive-diseases-gastritis#1
Mayo Clinic. (2020, April 3). Gastritis. Retrieved from: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gastritis/symptoms-causes/syc-20355807
Cleveland Clinic (2016 January 11). Gastritis. Retrieved from: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10349-gastritis
WebMD. (2020 March 08). Indigestion. Retrieved from: https://www.webmd.com/heartburn-gerd/indigestion-overview#1
MedicineNEt. (2019 October 17). Indigestion Dyspepsia. Retrieved from: https://www.medicinenet.com/dyspepsia/article.htm
