Sa isang pag-aaral na isinagawa ng National Nutrition and Health Survey noong 2003, napag-alaman na 230 sa 100,000 Pilipino ang mayroong epilepsy. Ang sakit na ito ang pangalawa pagkatapos sa stroke sa pinakamadalas ikonsulta sa isang neurologist.
Hindi lamang sa aspetong medikal may pangangailangan ang mga taong epileptic. Hinaharap rin nila ang mga problema sa edukasyon, paghahanap ng trabaho, pagtanggap ng lipunan at sobrang paghihirap.
Ano ang Epilepsy?
Ang epilepsy ay isang sakit sa utak kung saan ang activities ng mga nerve cells ay nagagambala na nagiging sanhi ng seizure at ang taong nakakaexperience nito ay nakakaranas ng abnormal na pagkilos, sensations at pagkawala ng malay.
Magkakaiba ng mga sintomas ng seizure. Ang ibang taong epileptic ay karaniwang napapatulala ng ilang segundo kapag nagse-seizure habang ang iba naman ay paulit-ulit na kumikibot ang kanilang mga braso at binti.
Ang mga mild na seizures ay nangangailangan din ng panggagamot dahil ito ay maaaring maging mapanganib sa mga activities ng tao tulad ng paglanggoy at pagmamaneho. Ang paglaban dito tulad ng pag-inom ng gamot o pag-oopera ay maaaring makabawas sa dalas na pag-atake ng seizure.
Mga Sintomas
Dahil ang epilepsy ay nakakaapekto sa activities ng nerve cells, ang seizure ay maaaring makaapekto sa mga proseso ng iyong utak tulad ng:
· Sandaling pagkalito
· Pagkatulala
· Hindi makontrol na paggalaw ng mga braso’t binti
· Pagkawalang malay
· Psychic symptoms
Kailan dapat kumonsulta sa doktor?
Huwag mag-atubiling kumunsulta sa doktor kapag naranasan ang mga sumusunod:
· Ang seizure ay lumampas ng limang (5) minuto
· Hindi pagbalik ng paghinga o malay pagkatapos ng seizure
· Biglang muling pag-atake ng pangalawang seizure
· May mataas na lagnat
· Pagkaranas ng heat exhaustion
· Nagdadalang-tao
· Kapag mayroong diabetes
· Nasugatan ang sarili pagkatapos ng seizure
Kapag nakaranas ng isang beses na seizure, agad na magpakunsulta.
Mga Sanhi
· Genetic Influence. Ang sakit epilepsy ay maaaring tumatakbo sa iyong pamilya o lahi.
· Head trauma. Ang seizures ay maaaaring nagresulta sa head trauma na nakuha sa isang aksidente.
· Kundisyon ng utak. Ang mga kundisyon ng utak na nagresulta sa pagkasira ng utak tulad ng mga tumor o stroke ay pwedeng maging dahilan ng epilepsy.
· Mga nakakahawang sakit. Ang mga nakakahawang sakit tulad ng meningitis, AIDS and viral encephalitis ay maaaaring maging dahilan ng epilepsy.
· Prenatal injury. Bago ang kapanganakan, ang mga sanggol na sensitibo sa pagkasira ng utak na sanhi ng ilang bagay tulad ng impeksyon galing sa ina, malnutrisyon o oxygen deficiencies ay maaaring magresulta sa epilepsy o cerebral palsy.
· Developmental disorders. Ang epilepsy ay naiikonekta rin sa developmental disorders tulad ng autism at neurofibromatosis.
Sanhi ng kapanganiban (Risk Factors)
· Edad. Madalas magkaroon ng epilepsy ang mga masyadong bata at mga matatanda na lampas ng edad 60.
· Kasaysayan ng pamilya. Mataas ang tsansa na magkaroon ka ng epilepsy kapag may kasaysayan nito ang iyong pamilya.
· Pinsala sa ulo. Makakaiwas sa pagkakaroon ng epilepsy ang hindi pagsali sa mga activities na maaaring makadisgrasya sa ulo tulad ng pagmamaneho ng motor at pagbibisekleta.
· Stroke and other vascular diseases. Maiiwasan ang stroke sa pamamagitan ng pagkain ng masustansayng pagkain, regular na pag-eehersisyo at pag-iwas sa pag-inom ng alak at paninigarilyo.
· Dementia. Ang dementia ay nagpapataas ng tsansa ng epilepsy sa mga matatanda.
· Impeksyon sa utak. Ang mga impeksyon tulad ng meningitis ay pwedeng maging sanhi ng pamamaga ng utak o galugod.
· Seizures noong pagkabata. Ang mga matagal na seizures dulot ng matataas na lagnat noong iyong pagkabata ay nagpapataas ng tsansa ng pagkakaroon ng epilepsy.
Paggamot
Sa pangkalahatan, ang mga doktor ay nagbibigay ng gamot para sa epilepsy. Kapag ang mga gamot ay hindi naitama ang kondisyon, maaaring magrecommend ang mga doktor ng operasyon o ibang klase ng panggagamot.
Medikasyon
Ang karamihan ng mga taong may epilepsy ay nawawalan ng seizure sa pag-inom ng mga gamot na anti-seizure na tinatawag ring anti-epileptic medication. Ang iba ay kayang mabawasan ang lakas o dalas ng pag-atake ng seizure sa pag-inom ng gamot. Sasabihan ka ng doktor ng tamang panahon kung kalian mo ititigil ang pag-inom ng gamot.
Operasyon
Kung ang iyong mga seizures ay nagmumula sa isang parte ng iyong utak na hindi maaaring tanggalin, maaaring i-recommend ng iyong doktor ang ibang klase ng operasyon tulad ng multiple subpial transection kung saan nagsasagawa ng ilang paghiwa sa iyong utak. Ginagawa ang mga hiwa upang pigilan ang pagkalat ng seizure sa ibang parte ng utak.
Uri ng Pamumuhay at Pangremediyo (Lifestyle and Home Remedies)
· Tamang pagsunod sa pag-inom ng gamot. Huwag basta babaguhin ang lebel ng dosage ng gamot. Kapag sa tingin mo ay kailangan baguhin ang dosage ng iyong mga gamot, makipag-usap muna sa iyong doktor.
· Sapat na pagtulog. Ang kakulangan sa pagtulog ay sanhi rin ng seizures. Paniguruhing sapat ang iyong pagtulog gabi-gabi.
· Pagsusuot ng medical alert bracelet. Ito ay nakakatulong sa mga emergency personnel na makapagbibigay ng impormasyon kung papaano ka nila gagamutin.
· Ehersisyo. Ang pag-eehersisyo ay nakatutulong upang panatilihin kang malusog at nakababawas sa pagkakaroon ng depresyon. Paniguruhing nakakainom ng sapat na dami ng tubig at may maayos paghinga kapag ika’y nag-eehersisyo.
Sa karagdagan, gumawa ng tamang pagpili tungo sa malusog na pamumuhay tulad ng pag-aaral kung paano pangasiwaan ang stress at pag-iwas sa alkohol at sigarilyo.
