Ano ang Kulani o namamagang lymph nodes?
Mayroon ka bang nakakapa na bukol sa leeg mo, sa gilid ng panga o tainga? Natural lamang na ikaw ay mabahala, ngunit 'wag kaagad mag huramentado. Kadalasan, senylaes ito ng namamagang lymph nodes o swollen lymph glands. Ang lymph nodes o lymph glands ay normal na bahagi ng ating katawan. Merong mga kadahilanan o sanhi kung bakit ito namamaga.
Figure 1. Checking size, shape and color of swollen lymph nodes. Image courtesy from "Checking Lymph Nodes" by WikiHow, 2011, https://www.pinterest.ph/pin/568086940467653092/
Ang mga lymph glands ay parte ng lymph system na nagdadala ng mga nutrisiyon at dumi sa pagitan ng body tissues at bloodstream. Mahalagang parte ng ating immune system ang lymph glands dahil dito naninirahan ang mga lymphocytes na siyang lumalaban sa mga mikrobyo, impeksiyon at iba pang mga sakit.
Ang mga ito ay nakikita o nakakapa ng paisa-isa o kumpol-kumpol na grupo. Ang sukat nila ay maaaring kasing liit ng ulo ng pardible (perdible, pin, aspili) o kaya kasing laki naman ng jolen o olive. Ang grupo ng lymph glands ay kadalasang nakakapa sa ating leeg, sa ilalim ng panga o baba, sa kili-kili at singit at karamihan ng kulani sa katawan ay hindi nakakapa. Read more: Kulani sa ilalim ng tenga
Ang pamamaga ng lymph glands o kulani ay resulta ng pagkakaroon ng sakit mula sa bacteria o kaya virus. Bihira na cancer ang sanhi ng pamamaga nito. Ang gamot sa namamagng kulani ay depende sa klase ng sakit na nagdudulot nito. Karaniwan kasing laki ito ng holen o monggo.
Ano ang mga Palatandaan, Senyales at Sintomas ng Kulani?
Ang namamagang kulani ay palatandaan na may sakit ang isang tao. Kadalasang nangyayari ang pamamaga sa leeg, kili-kili at singit. Kapag nagsimulang mamaga ang kulani, maaaring maranasan ang mga sumusunod:
· Malambot at masakit na kulani
· Namamagang kulani na kasing laki ng munggo / monggo o mas malaki pa.
Depende sa sakit na dahilan ng namamagang kulani, maaari din maranasan ang mga sumusunod na sintomas:
· Sipon o Runny nose, sore throat, lagnat at iba pang sintomas ng impeksiyon sa upper respiratory tract
· Pamamaga ng kulani sa buong katawan na maaaring indikasyon ng impeksiyon gaya ng HIV o mononucleosis o ang pagkakaroon ng immune disorder
· Namamagang hita na maaaring indikasiyon ng baradong lymph system dahil sa namamagang kulani
· Matigas at mabilis na lumalaking kulani na maaaring indikasiyon ng tumor
· Pagkakaroon ng lagnat
· Pagpapawis sa gabi
Nakikita at natatagpuan din ang kulani sa singit, sa ari, pepe, bayag, suso o balakang ng tao. Lymph nodes are found throughout the body. However, the most common lymph nodes that swell in response to infection or injury are those situated in the head, neck, arm pits and groin areas. Swollen lymph nodes can be an indicator of a problem in your health status. You may feel tender and painful lymph nodes that is comparable to the size of a mung bean.
Bukod dito, meron ding ibang palatandaan o paghahayag na mararamdaman ang pasyente. Iilan na dito ang pagkakaroon ng sipon, namamagang lalamunan (sore throat), lagnat at ibang tanda ng impeksiyon sa paghinga o upper respiratory infections, AIDS/ HIV or mononucleosis, o immune disorder, tulad ng lupus o rheumatoid arthritis; may pilay sa katawan, na posibleng indikasyon pagbara ng lymph system sanhi ng pamamaga ng lymph node na sa malalim na parte ng balat kaya't di nararamdaman; matigas, nakapirmi, mabilis na lumalaking nodes, na posibleng indikasiyon ng tumor; lagnat at pagpawis sa gabi.
Ano Dahilan o Sanhi ng Namamagang Kulani?
Maaaring malaman ang dahilan ng pamamaga ng kulani mula sa kung saan ito matatagpuan. Ang kulani sa leeg, ilalim ng panga o sa likod ng tenga ay namamaga kapag may sipon o sore throat. Ang karaniwang dahilan ng namamagang kulani ay ang pagkakaroon ng impeksiyon. Maaari din magdulot ng pamamaga sa kulani kapag nasugat o nakagat malapit sa lugar ng kulani. Ang kulani sa kili-kili ay namamaga dahil sa pinsala o impeksiyon sa braso o kamay. Ang kulani naman sa singit ay hinihinalang mamaga dahil sa pinsala o impeksiyon sa binti, paa, singit o genitals. Ang kulani sa ibabaw ng kuwelyo ay maaaring mamaga dahil sa impeksiyon o tumor sa baga, dibdib, leeg o tiyan.
Kapag ang pamamaga ng kulani ay nasa dalawa o mahigit na bahagi ng katawan, maaaring indikasyon ito ng mga sumusunod:
- Viral na sakit kagaya ng tigdas, biki, bulutong at iba pa
- Pagkakaroon ng mononucleosis
- Pagkakaroon ng sakit na dala ng virus tulad ng tigdas, rubella (tigdas hangin), o beke
- Bacterial na sakit kagaya ng pamamaga ng lalamunan, strep throat o Lyme disease
- Maaari ding side effect ng gamot na phenytoin o kaya ng pagpapaturok ng bakuna para sa MMR, at iba pa.
- Syphilis at iba pa na STD na makukuha sa pakikipagtalik
- Senyales ng pagkakaroon ng Cancer
- AIDS na umaatake sa ating immune system.
Madalas namamaga ang lymph nodes sa parte ng katawan na maaaring pinagmulan ng pilay, impeksyon o tumor. Kaya't maaaring matukoy ang ugat na sanhi ng kulani mula sa kinalalagyan nito. Halimbawa, kapag nakaramdam ka ng pamamaga o malambot na parte sa ilalim o gilid ng tenga o panga, maaaring dahil ito sa sipon / colds o sore throat. O kaya naman tumor o infection kung ang kulani ay nasa bibig, leeg o ulo.
Sa kabilang dako, maaring namamaga ang kulani sa kili-kili (glands in the armpit or axillary lymph nodes) dahil sa pilay o impeksiyon sa braso o kamay. Bihira o madalang na dahilan ang pamamaga ng kulani dahil sa breast cancer, kanser sa suso, o lymphoma. At panghuli, ang namamagang kulani sa may kwelyo o leeg (collar bone o supraclavicular lymph nodes) ay maaaring sanhi ng impeksyon o tumor sa baga, suso, leeg o tiyan (abdomen).
Ano Mabisang Gamot sa Namamagang Kulani? Medicine
Ang paggamot sa namamagang kulani ay nakadepende sa pagsugpo ng ugat nito. Ang namamagang kulani dulot ng viral na impeksiyon ay bumabalik sa normal pagkatapos mawala ng impeksiyon. Halimbawa, kapag ang dahilan ay impeksiyon mula sa bacteria, antibiotic ang gamot para dito. Read more: Kulani sa ilalim ng tenga
Gaano katagal mamamaga o kailangan antayin bago mawala ang Kulani?
Hindi tiyak na malalaman kung hanggang kailan bago mawala ang kulani o gaano katagal pwedeng antayin. Karaniwang mananatiling namamaga ang kulani hanggang sa mawala na rin ang impeksiyon na kaugnay nito. Kadalasan mawawala ang kulani at babalik ang lymph nodes sa normal na sukat at hugis sa loob lamang ng ilang araw o linggo.
Kapag hindi bumalik sa dating sukat o hugis ang kulani sa loob ng isang buwan, dapat kaagad magpatingin sa doktor.
Paano sugpuin ang Kulani? Ano ang lunas, pinaka mabisang halamang gamot na matatagpuan sa loob ng bahay? Home remedies, treatments
Maaaring makatulong ang mga sumusunod upang mapaginhawa ang sakit ng namamagang kulani:
- Lagyang ng mainit o warm compress ang apektadong kulani. O di kaya ay isawsaw ang twalya o bimpo sa mainit na tubig at pagkatapos ay pigain at ilagay sa namamagang kulani
- Uminom ng pain reliever kagaya ng aspirin, ibuprofen at paracetamol
- Magpahinga para mapabilis ang paggaling ng karamdaman.
Dahil ang namamagang kulani o swollen lymph nodes ay kadalasan na itinuturing sintomas o senyales ng ibang sakit, nakadepende ang lunas sa dahilan o sanhi nito. Ngunit, sa mga hindi malalang kaso, maaaring gamutin o pagalingin ang kulani sa bahay. Isa sa pinaka epektibong lunas o gamot ang bawang, na mayroong antibacterial properties na naglilinis ng ating katawan. Anti-inflammatory din ang bawang, kaya't nakakapagpawala o nakakabawas ito ng pamamaga. Pwedeng kumain ng dalawang butil ng bawang upang mabawasan o mapaginhawaan ang namamagang kulani o kaugnayang karamdaman. Syempre, kailangan din ng tamang pagkain at pangangalaga ng katawan upang makaiwas sa sakit at mapalakas at malusog ang ating resistensiya.
Kailan kailangan magpa-konsulta sa duktor?
Kalimitan ay kusang gumagaling ang kulani, sa sandaling mamatay na ang virus o bacteria at humilom ang katawan. Ngunit mahalaga na magpa-konsulta kaagad sa duktor kung ang kulani ay:
· Patuloy ang paglaki at tumagal na nang 3 linggo hanggang isang buwan
· Matigas at hindi sumusunod ang balat kapag ginagalaw
· Nilalagnat, pinagpapawisan
· Nahihirapan sa paghinga o paglunok
· Pamamayat
(Last reviewed 25 March 2019)
List of References:
MedlinePlus. (n.d.). Swollen Lymph Nodes. Retrieved from https://medlineplus.gov/ency/article/003097.htm
American Cancer Society. (2015, April 14). Lymph Nodes and Cancer. Retrieved from https://www.cancer.org/cancer/cancer-basics/lymph-nodes-and-cancer.html
WikiHow (2011, June 14). Check Lymph Nodes [Digital Image]. Retrieved from https://www.pinterest.ph/pin/568086940467653092/
