Ang scabies o kurikong ay isang napakakating sakit sa balat na dala ng napakaliit na “burrowing mite” o maliit na hayop (purgas o surot) na naghuhukay at naglulungga sa ilalim ng balat na tinatawag na “Sarcoptes scabiei”. Ang pagkakaroon ng “mites” ay nagdudulot ng napaka-kating sensasyon sa lugar na kanyang pinaghukayan. Lalo pang kumakati ang apektadong parte kapag gabi. Ang scabies ay laganap sa buong mundo at inaapektuhan ang lahat ng lahi at estado ng pamumuhay. Ito ay madaling lumalaganap sa matataong lugar kung saan ang “close body contact” ay napakadalas mangyari. Ang scabies mites ay madaling napapasa sa pamamagitan ng direkta, at matagal na “skin-to-skin contact” sa taong may scabies. Dahil sobrang nakakahawa ang scabies, ang mga doktor ay karaniwang nagrerekomenda na lunasan ang buong pamilya o grupo upang mapatay ang lahat ng “mites”. Mayroong gamot para sa scabies. Ang mga gamot na pinapahid sa katawan upang patayin ang mites at itlog nito ay epektibo subalit makakaranas ka pa rin ng pangangati sa loob ng ilang linggo.
Ano ang Sanhi? Hinungdan sa Kurikong, Causes
Ang “mite” na nagdadala ng scabies sa tao ay “microscopic” o napakaliit na kakailanganin pa ng microscope upang makita ito. Ang babaeng “mite” ay naghuhukay sa ilalim ng balat at bumubuo ng lagusan kung saan niya dine-deposito ang kanyang mga itlog. Ang itlog ay napipisa sa loob ng 3 hanggang 4 na araw, at ang “mite larvae” o iyong mga batang “mites” ay pumapataas patungo sa ibabaw ng balat kung saan sila tumatanda at lumalaganap sa iba pang parte ng iyong katawan o sa balat ng ibang tao. Ang pangangati na nararamdaman ay mula sa “allergic reaction” ng katawan sa “mites”, sa kanilang itlog at sa kanilang dumi. Ang malapit na pakikihalubilo, paghihiraman ng damit at higaan sa apektadong tao ay nagpapalaganap sa “mites”.
The root cause of scabies is a parasite known as Sarcoptes scabiei. Our body's immune system reacts to the mites and their saliva, eggs and feces thereby causing intense itching. A scabies infestation starts when a female mite burrows into your skin. Male mites move between different burrow sites looking to mate. After mating, the male mite dies and the female begins to lay eggs, which hatch around three to four days later. After hatching, the young mites move to the surface of the skin, where they mature into adults after 10 to 15 days. Male mites stay on the surface of the skin, while female mites burrow back into the skin to create a new burrow. The life cycle is then repeated. Moreover, scabies can be transmitted by moving from one human body to another through direct and prolonged physical contact such as by holding hands, having sex and sharing clothing and other personal belonging.
Mga taong mas mataas ang tsansang magka-scabies. / Mga tao nga mas dako ang tsansa magka-scabies.
Ang scabies ay madaling napapasa ng “infested person” sa kanyang kapamilya at kanyang sekswal na karelasyon. Ang scabies sa mga “adults” o matatanda ay karaniwang nakukuha mula sa pakikipagtalik. Ang mga institusyon tulad ng “nursing homes”, “extended-care facilities”, at kulungan ay karaniwang mga lugar kung saan lumalaganap ang scabies.
Ano ang mga Sintomas? Symptoms
Ang sintomas ng scabies ay ang mga sumusunod: pangangati, karaniwang napaka-kati at lalong mas kumakati pag gabi, pagkakaroon ng manipis at iregular na mga mitsa ng hukay na gawa ng paltos o umbok sa balat. Ang mga hukay ay karaniwang makikita sa mga parte ng balat na may mga tupi. Datapuwat lahat ng parte ng balat ay pwedeng magka-scabies, ito ay karaniwang makikita sa gitna ng mga daliri, sa kili-kili, sa paligid ng bewang, sa natutuping bahagi ng siko, sa talampakan, sa paligid ng dibdib, ari ng lalaki, sa puwet, tuhod, at sa balikat. Sa mga kabataan naman, karaniwan itong nakikita sa anit, mukha, leeg, kamay at talampakan.
Scabies is a type of skin disorder which commonly affects people in urban areas and in overcrowded places such as refugee camps. The main symptom of scabies is itching that is often severe and tends to be in one place at first (often the hands), and then spreads to other areas. The itch is generally worse at night and after a hot bath. Aside from this, mite tunnels or burrows are also noticeable. These may be seen on the skin as fine, dark, or silvery lines about 2-10 mm long. They most commonly occur in the loose skin between the fingers (the web spaces), the inner surface of the wrists, and the hands. Lastly, rashes that are blotchy, lumpy and red in appearance may also appear soon after the itch starts. These are often most obvious on the inside of the thighs, parts of the tummy (abdomen) and buttocks, armpits, and around the nipples in women.
Mabuti rin na magpatingin sa doctor, upang makuhaan ng test, para makasigurado na scabies ito (maaaring kumuha ng kaunting tuyong balat sa apektadong lugar), at hindi ibang impeksiyon tulad ng hadhad o jock itch.
Paggamot at Lunas / Tambal, Cure, medication, treatment, remedies
Ang gamot sa scabies ay madali lang sa pamamagitan ng pagpapahid dito ng niresetang “scabicide”, na hindi mabibili ng over the counter (kailangan ng reseta ng doctor). Maraming “creams at lotions” ang mabibili. Ang gamot ay karaniwang pinapahid sa buong katawan, mula sa leeg pababa, at hayaan lang muna ang gamot sa balat sa loob ng hindi bababa sa 8 oras ang tagal. Merong pangalawang gamutan kapag may mga bagong hukay at pantal na lumalabas. Dahil ang scabies ay sobrang nakakahawa, ang iyong doktor ay maaaring magrekomenda na gamutin ang lahat ng miyembro ng pamilya at iba pang napakalapit na tao kahit walang sintomas na nararamdaman. Ang mga karaniwang gamot para sa scabies ay:
· Permethrin 5 percent (Kwell lotion or Elimite). Ang iyong doktor ay maaaring magrekomenda na ipahid mo ang cream na ito – na naglalaman ng kemikals na pumapatay sa “mites” at mga itlog nito – dalawang beses, na may isa o higit pang linggo ang pagitan bago magpahid na muli. Ang permethrin sa kabuuan ay ligtas para sa mga kabataan at matatanda at lahat ng edad, pati na sa mga babaeng buntis o nagpapasuso.
· Lindane. Ang gamot na ito – isa ring kemikal na gamot – ay “available” sa cream, lotion, at shampoo. Ang gamot na ito ay hindi ligtas sa mga kabataang may edad na mas mababa sa 2 taon, mga kababaihan na buntis o nagpapsuso, o mga taong mahihina ang resistensya.
· Crotamiton (Eurax). Ang kemikal na gamot na ito ay pinapahid sa balat isa o dalawang beses sa isang araw sa loob ng limang araw. Ang doktor ay maaari itong irekomenda kapag ang iyong sanggol ay may scabies.
Aside from using commercially prepared skin insecticides, there is also a natural way of treating scabies. One of these is by using tea tree oil that contains a compound called terpinen-4-ol that helps kill the parasite that causes scabies. Also, the anti-inflammatory, disinfectant, antiseptic, antiparasitic, antibacterial, antifungal and wound-healing qualities of tea tree oil help treat scabies. Moreover, mixing one cup of cayenne pepper in hot bath water can potentially burn and kill the mites, thereby relieving the problem of scabies. Lastly, a mixture of white vinegar and water can also kill the mites with its acidic pH.
Natural Cures, Home Remedies at Prevention o paano maiwasan / Unsaon paglikay sa scabies?
Ang pangangati ay maaaring manatili ng ilan pang mga araw matapos kang maglagay ng gamot upang mapatay ang mga “mites”. Ang mga hakbang na ito ay maaaring makatulong sa iyo upang maibsan ang iyong pangangati.
· Palamigan at ibabad ang iyong balat. Ang pagbabad sa iyong balat sa malamig na tubig o ang paglagay ng malamig, at mamasa-masang tuwalya sa mga apektadong parte ay nakakabawas sa pangangati.
· Maglagay ng “soothing lotion”. Ang “calamine lotion” na mabibili kahit walang reseta ay epektibo sa pagbawas sa kirot at kati ng mga iritasyon.
· Uminom ng “antihistamines”. Sa suhestiyon ng iyong doktor, maaari kang uminom ng mga “over-the-counter” na gamot upang maibsan ang mga sintomas ng scabies.
At para naman sa prevention na magka-scabies ulit at para hindi na lumaganap pa ang “mites” sa ibang mga tao, sundin ang mga hakbang na ito:
· Linisin o labhan ang lahat ng mga damit at “linens”. Gumamit ng mainit at mabulang tubig sa paglalaba ng mga damit, tuwalya at beddings na iyong ginamit ng hindi hihigit sa tatlong araw. Patuyuin sa mainit na mainit na lugar.
· Pagutumin ang mga “mites”. Subukang ilagay ang mga gamit na hindi pwedeng labhan sa selyadong plastic bag at hayaan ito sa isang lugar na walang tao sa loob ng ilang linggo. Ang mga “mites” ay namamatay kapag hindi sila nakakain sa loob ng isang lingo.
Ano po itsura ng surot o kurikong?
Ano po pwede igamot sa scabies o surot?
Medisinang herbal na aprubado ng DOH (Scabies)
Nagkakaroon ba ng scabies sa kili-kili?
