Kilalanin ang Asthma
Ang asthma o hika kung tawagin sa Tagalog ay isang sakit na umaapekto sa baga. Ito ay nagdudulot ng pabalik-balik na insidente ng hinahabol ang paghinga, hirap sa paghinga, pagsikip ng dibdib, at pag-atake ng ubo. Kalimitan umaatake ang hika sa madaling araw o kaya naman sa gabi.
Ayon sa mga eksperto, ang hika ay hindi nagagamot ngunit nakokontrol lamang. Ang asthma ay nakokontrol sa pamamagitan ng pag-inom ng gamot at pag-iwas sa mga nakakasanhi ng pagatake. Sa bansang America, ang mga batang may asthma ay tinuturuan kung ano ang gagawin kapag inaatake sa eskwelahan. Dahil ayon sa mga pag-aaral, isa sa bawat labing-limang bata ang may asthma. Ganito kataas ang populasyon ng may asthma sa buong mundo.
Ano kahulugan o ibig sabihin ng asthma o hika?
Ang asthma (asma) ay ang pamamaga ng “bronchial tubes” sa pagdaan ng maraming panahon na nagdudulot ng pagkipot ng daanan ng hangin sa baga. Ang pagkipot ng daluyan ng hangin ay karaniwang buhat ng tatlong dahilan – ang pamamaga, “bronchospasm”, at “hypereactivity” kung tawagin. Mayroong asthma patient na allergy ang dahilan ng hika ngunit hindi lahat ng kaso ay dahil sa allergy sa kung anong bagay. Nadadiagnose ang asthma sa pamamagitan ng pagkakaroon ng “wheezing” sa baga at nakokonpirma ng “breathing tests”. Karaniwan namang normal ang chest x-ray nila.
Ano mga Sanhi ng pagkakaroon hika?
Sa nauna nang sinabi sa itaas, ang hika ay ang pamamaga ng daanan ng hangin na nagdudulot ng pagkipot ng daanan ng hangin dahil na rin dumadami rin ang pagproduce ng mucus na nagpapasikip rin sa daluyan ng hangin.. Ang resulta nito ay hirap sa paghinga, nakakatrigger ng pag-ubo, at “wheezing”. Kapag nagsimula nang mamaga ang daanan ng hangin, nagiging overly sensitive sila sa mga allergens. Ilan sa mga allergens na ito ay ang usok na galing sa tabako, pwede rin ang ehersisyo, pollen mula sa bulaklak, balahibo ng hayop, ubo at sipon, malamig na hangin, ilang mga gamot tulad ng aspirin, ibuprofen, stress, buwanang daloy para sa ibang mga babae, at iba pa. Para sa ibang tao, ang asthma ay hindi malaking problema ngunit may iba namang nagiging hadlang na ito sa araw-araw na pamumuhay at maaaring humantong sa nakamamatay na asthma attack.
Ano ba Sintomas ng Hika?
Ang sintomas ng asthma ay magugrupo sa mga minor at grabeng klase na nag-iiba-iba depende sa tao. May ilan na minsan lang hinihika, merong iba na kung anong oras lamang sa isang araw kung atakihin at may iba na mayroong sintomas bawat oras. Ang mga sintomas ng asthma ay ang hirap sa paghinga, pagsikip o pagsakit ng dibdib, hindi makatulog dahil sa hirap sa paghinga, “whistling o wheezing” sound kapag humihinga, pag-ubo na may plema. Ito naman ang mga senyales na gumagrabe ang asthma ng pasyente. Hindi ka na tinatantanan ng mga sintomas, walang tigil ito sa pag-atake. Mas humihirap pa ng masyado ang paghinga, at kung ikaw ay gumagamit na ng inhaler upang maibsan ang sintomas ay maaaring hindi pa masyadong kontrolado ang iyong asthma o hika.
Ano mga Lunas ng Hika at paano maiwasan?
Ang pagiwas at long-term control ang mga susi upang maiwasan ang asthma. Ang lunas ay nagsisimula sa pagtukoy kung anu-ano ang iyong mga allergens, iwasan ang mga ito kapag natukoy na, at pamamatyag sa sarili sa pag-inom ng mga gamot. Ang mga gamot para sa asthma ay iyong nakakabawas ng pamamaga sa daluyan ng hangin. Mayroong quick-relief inhalers tulad ng corticosteroids tulad ng fluticasone, budesonide, etc. Maaari ring uminom ng mga anti-allergies tulad ng montelukast, zafirlukast. May kombinasyon din ng mga inhalers, nebulization, at mga naiinom at nabibigay sa dextrose na gamot.
Home Remedies: Mga halamang gamot o lunas na makikita sa bahay
Kahit maraming may asthma na sa gamot nakasalalay ang ginhawa at tuwing dumarating ang sintomas, maraming mga praktikal na paraan upang mapanatiling malusog at maiwasan ang asthma attacks. Ito ang mga paraan upang maiwasan ang mga triggering factors:
A) Paggamit ng air conditioner. Ang paggamit ng air conditioner ay naglalayo sa mga may asthma sa pollen na galing sa mga puno at bulaklak.Kung walang air consitioner, palaging isara ang pinto at bintana upang hindi madaling makakapasok ang mga air pollutants sa bahay.
B) Linisin ang mga decorations. Palaging linisin ang mga items sa bahay. Halimbawa ay palitan ang cases ng unan, labhan ang kurtina in a weekly basis.
C) Takpan ang ilong at bibig kapag malamig ang panahon. Kapag ang klima ay triggering factor sa iyong asthma o hika, makakatulong ang pagsuot ng mask.
At sa lahat ng nasabing prevention, malusog na pangangatawan ang dapat nitong kaakibat. Kung maaari ay mag-ehersisyo nang sapat, huwag masyadong magpapataba, kumain ng prutas at gulay at sundin ang payo ng doctor.
References:
National Institute of Environmental Health Sciences. (2019, March 28). Asthma. Retrieved from https://www.niehs.nih.gov/health/topics/conditions/asthma/index.cfm
National Heart, Lung and Blood Institute. (n.d.). Asthma. Retrieved from https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/asthma
Centers for Disease Control and Prevention. (2018, September 26). How to control Asthma. Retrieved from https://www.cdc.gov/asthma/faqs.htm
