Ano ba ang dysmenorrhea? / Unsa ba ang dysmenorrhea?
Ang dysmenorrhea o “menstrual cramps” ay isang pumipintig o nakakamanhid na pagkirot ng bandang puson. Maraming kababaihan ang nakararanas nito bago o habang sila ay nagreregla. Mayroong dalawang klase ng dysmenorrhea, ang “primary” o “secondary” depende sa kung ano ang sanhi. Ang primary dysmenorrhea ay kung saan ang kirot na nararamdaman ay hindi konektado sa problema sa “uterus” o sa puson o sa iba pang parte ng katawan. Ang secondary dysmenorrhea naman ay dulot ng mga kondisyon tulad ng “endometriosis”, “pelvic inflammatory disease”, “adhesions”, “ovarian cysts” at marami pang iba. Ang paglunas sa siyang dahilan ng dysmenorrhea ang susi sa pagbawas sa pananakit. Ang dysmenorrhea na hindi sanhi ng anumang kondisyon ay tila nababawasan habang nag-eedad at madalas sa mga babaeng nagsilang na ng sanggol.
Ano Sanhi? / Hinungdan , Causes
Habang ikaw ay nireregla, ang iyong “uterus” ay nagko-contract upang matulungan mailabas ang mga laman nitong nabuo. May isang parang “hormone” na bagay na tinatawag na “prostaglandin” ang siyang nagsasanhi ng kirot at pamamaga na nagsasanhi sa uterus upang mag-contract ang mga kalamnan. Ang mas mataas na antas “prostaglandin” ay konektado sa mas masakit na dysmenorrhea. Ang malubhang klase ng “contraction” ay maaaring magpakipot sa mga daanan ng dugo na patungo sa uterus. Ang resultang sakit ay maihahalintulad sa sumasakit na puso kapag ang daanan ng dugo patungo sa puso ay nagbara. Ang dysmenorrhea ay maaari ring sanhi ng:
· Endometriosis. Sa kondisyon na ito, ang tissue na naglilinya sa uterus ay tumatanim sa labas ng uterus, karaniwan sa “fallopian tubes”, obaryo o sa tissue na nagglilinya sa “pelvis”.
· Uterine fibroids. Ang mga ito na hindi naman kanser na tumutubo sa dingding ng uterus ay maaaring siyang dahilan ng sakit.
· Pelvic inflammatory disease. Ang impeksyong ito sa “female reproductive organs” ay karaniwang dulot ng bacteria na napasa sa pamamagitan ng pakikipagtalik.
· Cervical stenosis. Sa ilang mga kababaihan, ang daanan ng “cervix” ay napakaliit na pumipigil sa pagdaloy ng regla, na nagdudulot ng kirot dahil sa tumataas na pressure sa loob ng puson.
Dysmenorrhea is classified as either primary or secondary. Primary dysmenorrhea is thought to be caused by excessive levels of prostaglandins which results to uterine contractions when the blood supply to its lining (endometrium) is reduced. Usually, the pain will happen only during menstrual cycles in which an egg is released. The pain may progressively become worse as endometrial tissue shed during a menstrual period passes through the cervix, particularly when the cervical canal is narrow.
On the other hand, secondary dysmenorrhea is due to several medical conditions such as the presence of fibroids or benign tumors that develop within the uterine wall, adenomyosis or growth of the endometrium within its muscular walls, pelvic inflammatory disease and ovarian cyst or tumor.
Mga Sintomas / Symptoms
Ang dysmenorrhea ay kirot na nagsisimula sa ibaba ng tiyan patungo sa puson. Ang pananakit ay maaaring umabot sa likod o mga paa. Ang pagkirot ay maaaring napakasakit o hindi masyado ngunit hindi nawawala. Ito ay karaniwang nagsisimula matapos lang magsimula ang regla, gumagrabe sa unang 24 na oras at unti-unting nawawala makalipas ang dalawa o higit pang mga araw. Ito rin ay maaaring may kasamang sakit ng ulo o pagsusuka, hirap sa pagbabawas ng dumi o kaya nama’y pagtatae dahil ang “prostaglandins” na siyang nagdudulot na mag-contract ang kalamnan ng bituka. May iba ring kababaihan ang merong pakiramdam na palaging naiihi.
Ano Lunas, Gamot? / Tambal/ Treatments
Ang menstrual cramps ay nalulunasan. Ang iyong doktor ay maaaring mag-rekomenda ng:
· “Pain relievers” o pampawala ng kirot. Maaaring uminom ng mabibili lang sa botika na mga pain relievers tulad ng ibuprofen o naproxen sodium. Maaari ka ring uminom kung sa tingin mo’y malapit na ang iyong regla.
· “Hormonal birth control”. Ang “oral birth control pills” ay naglalaman ng mga hormones na pumipigil sa pagbuo ng itlog at nagbabawas sa lubha ng pagkirot. Ang mga hormones na ito ay maaari ring ibigay sa pamamagitan ng injection, o kaya’y “patch” na nilalapat sa balat, “flexible ring” na nilalagay sa loob ng ari, o “intrauterine device o (IUD)”.
· Operasyon. Kung ang iyong dysmenorrhea ay sanhi ng ibang karamdaman tulad ng “endometrisis o fibroids”, ang operasyon ay maaaring makabawas sa sintomas. Maaari ring kunin ang iyong “uterus” kung wala kang planong magdalang-tao.
Dysmenorrhea is oftentimes relieved by taking over-the-counter pain reliever. However, there are also several home remedies that can help relieve pain associated with this condition. Heat application can help relax the contracting uterine muscles. On the other hand, drinking chamomile tea that has anti-inflammatory properties which helps in decreasing the prostaglandin production can also relieve menstrual cramps. Lastly, adequate amount of Vitamin D should be included in your diet to prevent menstrual cramps.
Home Remedies, Natural Cures at Prevention, o paano maiwasan? Mga pwede mabuhat sa balay ug unsaon paglikay
Maaari mong subukan ang mga ito sa bahay upang mabawasan ang kirot.
· Ehersisyo. Ayon sa mga saliksik, ang paggalaw-galaw ay maaaring makabawas sa sakit.
· Init. Ang paglapag ng mainit-init na bagay sa iyong puson ay nakakabawas rin ng sakit. Kasing-epektibo ito ng pag-inom ng pain relievers.
· Mga supplements sa pagkain. Maraming saliksik ang nagsasabing ang Vitamin E, omega-3 fatty acids, Vitamin B1, B6 at magnesium ay epektibong nagpapabawas sa “menstrual cramps”.
· Pag-iwas sa alak at sigarilyo. Ang mga ito ay nagpapagrabe sa sakit.
· Bawasan ang stress. Nakakalubha rin ito sa kirot na nararamdaman.
