May higit sa isang milyong katao ng isang kilalang bansa ang nagkakaroon ng “heart attack” o atake sa puso kada taon. Ang “heart attack o myocardial infarction”, ay isang permanenteng pagkasira sa kalamnan ng puso. Ang “myo” ay nangangahulugang kalamnan, “cardial” ay tumutukoy sa puso at “infarction” ay nangangahulugang pagkamatay ng “tissue” dahil sa kakulangan ng supply ng dugo. Ito ay seryosong kondisyon na kailangan ng emerhensyang tugon sa lalong madaling panahon.
A heart attack occurs when there is blockage to the blood flow going to the heart, most often by a fat build-up, cholesterol and other substances, which form a plaque in the arteries that provide blood to the heart (coronary arteries). Part of the heart muscle can be damaged or destroyed by the interrupted blood flow. A heart attack, also known as a myocardial infarction, can be fatal, but management has improved dramatically over the years.
Ano ang dahilan ng “heart attack”? Causes
Ang “Coronary Heart Disease (CHD)” ang nangungunang sanhi ng heart attack. Ito ay isang kondisyon kung saan ang “coronary arteries” o ang pinakamalalaking ugat na nagsu-supply ng dugo sa puso ay nagbabara dahil sa naimbak na kolesterol sa dugo. Bago ang heart attack, ang deposito ng kolesterol ay maaaring pumutok at siyang nagsasanhi na ang isang kumpol ng dugo o “blood clot” ay mag-develop sa lugar kung saan may pumutok na clot. Ang kumpol ay maaaring magbara sa supply ng dugo na papunta sa “coronary artery”, at siyang nagiging simula ng heart attack. Ang iyong tsansa na magkaroon ng CHD ay mas pinapataas ng paninigarilyo, pagkain ng matataba na pagkain, diabetes, mataas na kolesterol at blood pressure at pagkakaroon ng malaking timbang.
Most heart attacks are brought about by coronary heart disease, a condition that clogs coronary arteries with fatty, calcified plaques. According to researches, it has been confirmed that the immediate cause of nearly all heart attacks is not the obstructive plaque itself. Instead, it is the sudden formation of a blood clot on top of plaque that cuts off blood flow in an already narrowed blood vessel. Major risk factors for developing heart attack are well-known, and some can be controlled. The main risk factors are high blood pressure, smoking, high cholesterol, obesity, diabetes and a sedentary lifestyle. Stress may also raise the risk, and overexertion and extreme elation can act as triggers for an attack. Another important risk factor is family history. Both men and women at earlier ages are at an increased risk or those who have family history of heart disease. Men over the age of 50 with a family history of heart disease are predisposed to heart attack. High levels of estrogen are thought to protect premenopausal women fairly well, but after menopause the risk of heart attack increases significantly.
Ano ang sintomas ng heart attack? Signs and symptoms
Ang mga sintomas ng heart attack ay ang:
· Hindi magandang pakiramdam, pressure, pagbigat, o pananakit ng dibdib, braso o sa ibaba ng dibdib
· Pagkirot na pumupunta patungo sa likod, panga, lalamunan o braso
· Busog na pakiramdam, parang hindi natunawan o pakiramdam na parang sinasakal
· Pinagpapawisan at nasusuka o nagsusuka
The cardinal signs of having a heart attack are the following: Uncomfortable pressure, squeezing, fullness, heaviness or pain in the center of your chest. It lasts more than a few minutes, or goes away and comes back, pain or discomfort in one or both arms, the neck, jaw, the back, or stomach, shortness of breath with or without chest discomfort. Other signs are breaking out in a cold sweat, nausea or lightheadedness. Women usually are the ones who feel the other symptoms which are the shortness of breath, back or jaw pain, and nausea or vomiting.
Ano ang dapat kong gawin kung inaatake ako sa puso? / Unsa akong kinahanglan buhaton kung gaatakihon ko sa kasing-kasing?
Ang mabilis na paggamot upang mabuksan ang baradong ugat ang pinaka-importante upang mabawasan ang pagkasira ng puso. Ang pinakamaiging oras sa pagtugon sa atake sa puso ay ang una at ikalawang oras mula sa paglabas ng mga sintomas. Ang paghihintay ng mas matagal ay nagpapataas sa pagkasira sa iyong puso at nagpapababa sa tsansa ng pagkabuhay. Dapat isaisip na ang hindi magandang pakiramdam sa puso ay mailalarawan sa maraming paraan. Maaari itong maramdaman sa dibdib o braso, likod o panga. Kung ikaw ay nakakaramdam ng mga sintomas na ito, huwag isawalang-bahala. Maaaring ito ay babala ng iyong puso sa iyo.
There may be immediate treatment to be done when you are having a heart attack. And these are: hooking the patient to a heart monitor, so the health care team can see at how your heart is beating. Oxygen will be provided so that your heart doesn't have to work as hard. An intravenous line (IV) will be placed into one of your veins to serve as access in giving medications and fluids. You may get nitroglycerin and morphine to help reduce chest pain. Aspirin may also be given, unless it would not be safe for you. In that case, you will be given another medicine that prevents blood clots. These drugs are particularly given within 3 hours of when you first felt the chest pain. This is known as thrombolytic therapy. Dangerous abnormal heartbeats (arrhythmias) may be treated with medicine or electric shocks. There are also emergency procedures that can be done such as angioplasty which is a procedure to open narrowed or blocked blood vessels that supply blood to the heart. Some patients may also have heart bypass surgery to open narrowed or blocked blood vessels that supply blood to the heart. This procedure is also called open heart surgery. After a heart attack, you will likely need to take medicines, some for the rest of your life.
Anu-ano ang pwedeng gawin upang malaman ko na ako ay inaatake na sa puso?
Ang pagtukoy sa heart attack ay base sa iyong mga sintomas, “electrocardiogram o ECG” at resulta ng mga pagsusuri sa dugo. Ang pakay ng gamutan ay malunasan ka kaagad at agapan ang pagkasira ng kalamnan ng puso. Ikaw ay sasailalim sa:
· Electrocardiogram o ECG. Ito ay nagsasabi kung gaano kalaking pinsala ang nangyari sa iyong puso at kung saan ito nangyari. Ang bilis ng tibok ng puso at kung ano ang ritmo nito ay natutukoy rin sa ECG.
· Pagsusuri sa dugo. Maaari kumuha sa iyo ng sample ng dugo upang masuri ang antas ng “cardiac enzymes” na pwedeng makatukoy ng “heart muscle damage”.
· Echocardiography. Ito ay isang “imaging test” na maaaring gamitin habang at matapos ang heart attack upang matutunan kung paano bumubuga ang puso at kung saang parte ang hindi na tumitibok ng normal.
· Cardiac catheterization. Ito ay maaaring gamitin sa mga unang oras ng heart attack kapag hindi nalulunasan ng mga gamot ang sintomas. Ito ay maaaring gamitin upang direktang makita ng doktor ang parteng may bara at upang matukoy niya kung anong operasyon ang gagawin.
Anu-anong mga gamot ang ginagamit sa paglunas sa heart attack? Unsa nga mga tambala ng ginagamit para matambalan ang heart attack? Medication, treatment, remedy, cure
Ang layunin ng gamutan ay upang mabuwag o maiwasan pang mabuo ang mga blood clots, hindi gumalaw ang “plaque” sa kanyang kinalalagyan at iwasan ang tuluyan pang pagkasira ng parte ng puso. Ang mga gamot na it ay nararapat na maibigay kaagad sa pasyente sa loob ng una at dalawang oras mula sa pagsisimula ng heart attack upang maiwasan ang laki ng sira sa puso. Sa mas matagal na pag-inom ng gamot, mas malaki ang pagkasira na nadudulot. Ang mga gamot na may layuning bawasan ang sira sa puso ay ang:
· Aspirin. Ito ay pumipigil sa pagclot ng dugo na maaaring magpalala sa heart attack
· “Antiplatelets”. Ito ay upang pigilan pa rin ang “clotting”.
· “Thrombotic theray”. Ito ay ginagamit upang malusaw ang mga clots na nabuo sa mga ugat sa puso
· Kahit anong kombinasyon mula sa nauna nang mga gamot.
Anong mga pagbabago sa aking pamumuhay ang dapat kong gawin? Unsa nga mga kabag-uhan sa akong pagpuyo ang kinahanglan nakong buhaton? Lifestyle changes
Walang lunas para sa “coronary artery disease”. Upang maiwasan ang progreso ng sakit, kailangan mong sundin ang payo ng iyong doktor at gumawa ng mga pagbabago sa pamumuhay. Maaari mong itigil ang paninigarilyo, pababain ang iyong kolesterol sa dugo, kontrolin ang iyong diabetes at blood pressure, sundin ang regular na pag-eehersisyo, magbawas ng timbang at kontrolin ang mga stress sa buhay.
