Bata man o matanda, basta sumakit ang ngipin ay siguradong ito ay iindahin ng matindi. Pero ano nga ba ang kadalasan na dahilang ng pagsakit ng ngipin?
Ang toothache ay ang sakit na nararamdaman sa ngipin o sa gilid ng ngipin na dulot ng maraming dahilan.
Kadalasang nagmumula ang sakit sa loob ng ngipin o sa gilagid at bone structures na nakapalibot sa apektadong ngipin. Ang pagsakit na nararanasan ay maaaring magtuloy-tuloy o kaya ay pabugso-bugso lamang. Sadyang nakakaabala ang pagsakit ng ngipin o pangingilo, ngunit sinyales lamang ito na kailangan nang maagapan at maalagaan.
Ano Mga Senyales at Sintomas ng Toothache, Pangingirot ng ngipin?
Ang sakit ng ngipin ay nailalarawan bilang labis na pagsakit na tumatama sa ugat ng ngipin. Ang mga sintomas ng pagsakit ng ngipin ay maaaring mailarawan kabilang ang kusang pagsakit o ang nai-stimulate na pagsakit, tuloy-tuloy o madalang na pagsakit, at ang mabilisan o matagal na pagsakit. Ang antas ng sakit na nararamdaman ng bawat tao ay magkakaiba. May mga nakakaranas ng hindi gaanong pagsakit ng ngipin at mayroon ding nakakaranas ng matinding pananakit. Maaaring maranasan din ang mga sumusunod na sintomas maliban sa mga nabanggit:
· Pamamaga sa paligid ng ngipin
· Pagkakaroon ng lagnat o pananakit ng ulo
· Hindi magandang lasa na lumalabas sa naimpeksiyon na ngipin
Kadalasan nararanasan ng mga bata ang sakit ng ngipin, dahil namamaga ang gitnang parte ng ngipin na tinatawag na pulp. Karaniwan nararamdaman ang sakit ng ngipin kapag ngumunguya, kapag nakainom o nakakain ng malalamig o maiinig na pagkain o inumin, pandurugo sa gilagid, pamamaga ng panga at pisngi. Sa mga malalang kaso, umaabot ang pananakit sa may pisngi, tainga at panga.
Meron bang nag-iisang dahilang bakit sumasakit ang ngipin? O ang sakit na ito ay dahil sa iba’t ibang dahilan?
Ang pagsakit ng ngipin ay may maraming dahilan. Minsan ang dahilan nito ay ang di sinasasadyang pagdiin o pwersa sa ngipin. Madalas, ito ay senyales na ang inyong ng ngipin ay mayroong mas malalang problema. Minsan naman ay nagkakaroon ng cavity ang ngipin na nagiging dahilan ng pagkasira ng ngipin at pagsakit nito. Maari din na impeksyon ang dahilan nito. Marami pang ibang dahilan bakit sumasakit ito.
Ano mga Sanhi o Dahilan ng Toothache o pananakit at pangingirot ng ngipin?
Ang pagkakaroon ng tooth decay ang pangunahing sanhi ng pagsakit ng ngipin sa mga bata at matatanda. Normal lamang na may mga bacteria sa loog ng bibig. Nabubuhay ang mga bacteria na ito sa mga sugar at starch mula sa mga pagkain. Ang mga bacteria din na ito ay gumagawa ng plaque na dumidikit sa ngipin. Ang plaque ay may asido na siyang sumisira sa ngipin at nagdudulot ng butas dito. Kadalasang nararamdaman na may butas na pala ang ngipin kapag ito ay lumaki at lumalim ng husto sa mga sensitibong parte ng ngipin kagaya ng dentin o pulp. Kapag sumakit ang ngipin kapag kumain ng matamis, mainit o malamig na pagkain o inumin, unang sinyales na ito ng tooth decay. Maraming ibang posibleng sanhi ng toothache at ito ay ang mga sumusunod:
· Abscessed tooth. Ito ay impeksiyon na nagsisimula sa loob ng ngipin papunta sa ugat at sa nakapaligid na buto dito.
· Tooth fracture. Ang nasira o na-fracture na ngipin ay nagdudulot ng pagka-expose ng sensitibong parte ng ngipin gaya ng dentin o ng pulp. Kung minsan, hindi halata ang fracture sa ngipin, nararamdaman na lamang ang sakit kapag ngumuya o kumagat gamit ang apektadong ngipin na ito.
· Dental work. Maaaring maging sensitibo ang ngipin matapos ang dental work kagaya ng paglagay ng filling o crown. awawala ang pagiging sensitibo nito kapag gumaling na ang ngipin.
· Teeth clenching o grinding. Nagdudulot ang pagkiskis ng ngipin ng sira sa ngipin at nakakairita sa mga nerves nito.
· Gum infection o gum disease. Nararamdaman ang sakit sa impeksiyon sa gilagid kapag nagdulot na ito ng pagkawala ng buto na nakapaligid sa ngipin.
· Exposed root surface. Nagiging sensitibo na ang ngipin kapag hindi na natatakpan ang ugat nito ng buto o gum.
· Sinusitis. Ang implamasyon sa sinus cavities ay nagdudulot ng sensitibong molars at posibleng pananakit dahil ang ugat ng molars ay malapit sa sinus cavities.
· Third molars o ang tinatawag na wisdom tooth ay maaaring magdulot ng pananakit kapag nagkaproblema dito.
Itinuturing na sanhi ng ugat ng pananakit ng ngipin ang kakulangan sa paglinis at pagalaga ng ngipin, na nagreresulta sa iritasyon sa mga ugat ng ngipin. Halimbawa, ang hindi paglinis o pagsipilyo ng ngipin ay maaaring magdulot ng mga bakterya at plaka (plaque) na dahilan ng pagbubuo ng mga butas at pagkabulok ng ngipin. Kalimitan hindi masakit ang mga butas sa ibabaw ng ngipin, ngunit kapag ang pagbubulok ay nakapasok na sa loob na parte ng ngipin (dentin), nagiging sensitibo ang ating ngipin, na tila balat sibuyas. Kapag malala na ang pagkabulok ng ngipin, nagiging lalong lumalala ang pangingirot at pananakit. Sa kabilang banda, ang pananakit ng ngipin ay maaaring nang dahil sa 'cracked root syndrome', na nagreresulta dahil sa maling pagnguya ng pagkain, pangiskis ng ngipin, sugat sa ngipin o pagkahina ng ngipin dahil sa malakaing fillings at root canal treatments. Panghuli, nakakasama din ang maling pagsipilyo at ang karamdaman ng gilagid ay nagsasanhi ng ng pagkaluwag ng mga gums na nakapaligid sas ngipin. Sa katagalan, nagiging sensitibo ang pasyente sa malalamig o maiinit o maaasim na pagkain o inumin. Ang mga inumin na acidic, tulad ng mga juices, ay posible rin na makanipis sa mga ugat, at makapagpalala ng pagiging sensitibo ng ngipin.
Ano pinakamabisang Gamot sa pananakit at pangingirot ng ngipin at pangingilo?
Ang hapdi at pagsakit ng ngipin ay sinyales na kailangan itong gamutin ng dentista. Ang gamot sa pananakit ng ngipin ay depende sa sanhi nito. Maaaring tanggalin lamang ang decay o pagkabulok at lagyan ng filling kapag hindi gaanong malalim ang sira ng ngipin. Kapag malalim ang sira at umabot na sa pulp ng ngipin, kakailanganin na ito ng root canal. Kapag kumalat naman ang impeksiyon, maaaring magreseta ang doktor ng iinumin na antibiotic. Para naman sa tooth fractures, nilalagyan ito ng dental crown. Pinapalitan ng crown ang nawalang ngipin o kaya prinoprotektahan nito ang nasirang ngipin mula sa tuluyang pagsira. Kung minsan, kailangan nang bunutin ang ngipin kapag matindi na ang sira sa ngipin, gum at buto.
Kung ang mga nabangit sa itaas ay hindi gaano nakatulong mabawasan ang iyong sakit sa iyong ngipin, maari kang lumampit sa kilalang dentist. Maaari nilang irekomenda sa iyo ang mga paraan medikal tulad ng:
A. Pagpapabunot ng ngipin (tooth extraction) - madalas ginagawa ang tooth extraction kapag ang ipin ay umuuga, nabulok na, may baby tooth o yung ipin mo simula pagkabata. Kasama din mga dahilan ang wisdom tooth, ang ngipin na pinakahuling tumutubo sa pagtanda ng tao
B. Root canal treatment - ito ay ang pagtanggal sa ipin kasama ang mga ugat at sisidlan ng dugo (blood vessels) nito. Bukod dito kinakailangan lagyan ng filling o sapal na madalas gawa sa bakal o plastic ang naiwang puwang ng ipin.
C. Incision and drainage - Ito naman ay gingawa kapag may nana sa loob ng iyong mga gilagid o sa palibot ng ipin. Kinakailangan hiwain ng dentista ang parte ng ngipin o gilagid, para palabasin ang nanang nagdudulot ng sakit.
D. Dental Crown – kung ang ipin ay naputol o nabali, maaring gawin ng dentista ito sayo. Ito ay ang hinulma o hugis ngipin na pantakip sa naputol na ipin. Nakatutulong ito ibalik ang itsura at laki ng ipin, pati na rin palakasain ang suporta nito sa dinikitang ngipin.
Kung ang iyong pananakit ng ipin ay may tatlo o higpit pang araw, ipinapayong magpakonsulta na sa doktor. Kapag isinawalang bahala, ang sakit ng ngipin ay maari pang lumama at magdulot ng mas seryosong komplikasyon.
Ano mga simpleng tips o natural na halaman o gamot na makikita sa bahay? (Home Remedies / Natural cures)
Maaaring gawin ang mga sumusunod para makatulong sa pagginhawa ng toothache:
· Magmumog gamit ang mainit na tubig
· Gumamit ng dental floss para alisin ang mga tinga sa ngipin
· Uminom ng pain reliever
Yaman din lamang na alam na natin ang iba-ibang posibleng sanhi ng pananakit ng ngipin, ang tama at epektibong paggamot nito ay nakasalalay sa pagpuksa ng ugat ng problema. Gayunpaman, mayroong mga panukala at alituntunin na pupwede nating gawin upang mapangasiwaan ang pananakit at paghihirap. Ang simpleng pagmumog ng tubig na hinaluan ng asin ay nakakapagpaginhawa at nakakabawas ng sakit, dahil ito ay nakakapagsipsip ng tubig sa tissue ng ngipin at nakakabawas ng pamamaga sa mga ugat. Panlaban din itong pangmumog sa mga bakteria na nakakasanhi ng impeksiyon. Bukod dito, maaari rin magpahid ng giniling na paminta na hinaluan ng asin sa ngipin ng ilang araw. Ang pagnguya ng 2 butil ng bawang ay makakapagpaginhawa rin ng pananakit at pangingirot ng ngipin, dahil mayroong antibiotic at nakakapagpagamot na sangkap na epektibo sa pagpuksa ng bakteria.
Paano maiiwasan ang pagsakit ng ngipin?
Ang regular na pagpunta sa dentista ang pinakamabisang paraan upang makaiwas dito.
Pinakaimportante ay magsipilyo pagkagising sa umaga at bago matulog. Maging marahan sa pagsisipilyo at gawin ito ng 2-3 minuto hanggang malinis ang lahat ng ngipin. Ang paggamit ng dekuryenteng sipilyo ay mainam kaysa sa regular na sipilyo sa pagtanggal ng mga naiwang pagkain sa pagitan ng mga ngipin. Huwag kalimutan ang mga bagang. Dapat ring gumamit ng dental floss. Madalas na dahilan ng pagkasira ngipin at pamamaga ng mga gilagid ay ang mga bakterya na naiiwan sa pagitan ng
Ano ang dapat gawin para mabawasan ang sakit ng ngipin?
Ang pag-inom ng Ibuprofen ay magbibigay ng panandaliang ginhawa. May mga dental gels din na mabibili para ilagay sa sumasakit ng ngipin para mawala ang sakit nito. Ang mga gamot na naglalaman ng benzocaine ay mabisang pampamanhid at pang-alis ng sakit. Ang clove oil ay isang natural na pampamanhid at pinapaniwalaang kasing bisa nga mga pampamanhid na ginagamit ng mga dentista. Pakatandaan na ang mga produktong ito ay panandaliang sagot lamang para sa sakit ng ngipin. Ang sakit na dulot ng sira sa ngipin ay kelangan matingnan ng dentista.
Ang pagkasensitibo ng ngipin ay maari ding magdulot ng sakit na parang totoong sakit ng ngipin. Kung ikaw ay may sensitibong ngipin maraming produkto na pwedeng mabili para magamot ito at maalagaan ang ngipin. Maari din gumamit ng sipilyo na pwedeng gamitin sa ngipin at sa mga nakalabas na ugat nito.
Ano mga natural o halamang gamot para sa pananakit ng ngipin?
Para makatulong sa oras na sumumpong ang sakit, narito ang mga halamang gamot na makikita kahit sa iyong kusina. Pakinggan ang bawat isa, dahil uumpisahan namin sa pinaka simple hanggang sa mga pinaka-epektibo magpuksa ng pananakit ng ngipin.
1. Asin
Ang simpleng pagmumog ng tubig na hinaluan ng asin ay nakakapagpaginhawa at nakakabawas ng sakit, dahil ito ay nakakapagsipsip ng tubig sa tissue ng ngipin at nakakabawas ng pamamaga sa mga ugat. Panlaban din itong pangmumog sa mga bakteria na nakakasanhi ng impeksiyon.
Gawin ito sa pamamagitan ng pagtitimpla ng ½ teaspoon ng asin sa ½ tasa ng maligamgam na tubig. Imumog ito sa loob ng bibig na hindi bababa sa dalawang minuto tsaka idura ang tubig. Gawin ito tatlong beses sa loob ng isang araw.
2. Paminta
Maaari rin magpahid ng giniling na paminta na hinaluan ng asin sa ngipin ng ilang araw.
3. Baking soda o gawgaw
Isa ring sulit na gamot sa pamamaga ang baking soda. Mahusay din ito sa pagtatanggal ng plaque sa bibig at mayroon itong natural antibacterial properties.
Ihalo ang ½ kutsara ng baking soda sa ½ basong tubig na may konting asin. Imumog sa bibig ng ilang minuto atsaka idura. Ulit ulitin hanggang maubos ang tubig na ginawa.
4. Bawang - Ang pagnguya ng 2 butil ng bawang ay makakapagpaginhawa rin ng pananakit at pangingirot, dahil mayroong antibiotic at nakakapagpagamot na sangkap na epektibo sa pagpuksa ng bakteria. Magdikdik ng isang butil ng bawang at ilagay sa apektadong lugar. Maaari rin kagat-kagatin ang bawang upang lumabas ang katas nito. Ulitin ito nang maraming beses sa isang araw lalo na kapag sumumpong ang sakit.
5. Mantika - Ang itinuturong pinaka mabisang natural gamot daw sa sakit ng ngipin ng sinaunang panahon ay tinatawag na "OIL PULLING". Ito ay ang pagmumog ng mantika tulad ng coconut oil, vegetable oil, or natural oil. Yan ang paraan ng mga sinaunang tao dahil wala pa toothpaste and brush nuon. Dahil pinalalambot ng oil ang mga dumi na di maabot ng toothbrush at mas mabilis matuyo ang mga sugat or gum disease. Subok daw ito ng maraming tao, pati mga taong nakakaranas ng sakit ng ngipin.
Sinasabing nagmula ang ‘Oil pulling’ sa Ayurveda, isang traditional medicine system na galing sa India. At ayon sa ilang pagaaral, nahihila at nakakamatay ng bacteria at germs ang oil pulling, kaya’t nakakabuti ito sa ating mga ngipin. Nakakabawas rin daw ito ng pamamaga o inflammation.
Kailangan lang ng isang kutsarang mantika sa iyong bunganga. Imumog ito ng mga 10 minuto. Pagkatapos ay mag toothbrush. Maaaring subukan munang gawin ng 5 minutes, at unti-unting habaan kapag nasanay ka na.
Habang minumumog mararamdaman mo na dumadami ang likido sa loob ng bibig. Ito ay dahil dumarami ang laway. Magandang pahiwatig ito, dahil ibig sabihin, napu-pull o nahihila ang mga bacteria, germs, tinga at maruruming bagay sa loob ng bibig at ngipin.
Maaaring gamitin kahit anong mantika, ngunit kadalasan ginagamit ang coconut oil o sesame oil dahil sa mabangong amoy nito. Pagkatapos magmumog, iluwa ito sa basurahan at hindi sa lababo o inidoro, dahil maaaring mamuo ang mantika at magbara sa mga tubo. Magmumog ng tubig pagkatapos.
BABALA: Kapag malubha ang pananakit ng ngipin, importante magpatingin sa dentista, lalo na’t kapag hindi nawawala ang sakit pagkaraan ng isang linggo. Bawal din ang ‘oil pulling’ sa mga batang 5 taon pababa.
Ang pagkakaroon ng regular at maayos na paglilinis ng katawan kasama ang bibig ay napakaimportante para mapanatili din natin ang ating malusog na pangangatawan. Kung ang pananakit ay may tatlo o higit pang araw, ipinapayong magpakonsulta na sa doktor. Kapag isinawalang bahala, ang sakit ay maari pang lumama at magdulot ng mas seryosong komplikasyon.
Next article: Bakit sumasakit ang ngipin ko?